- استسهال(لُ مَ / مِ)
آسان شمردن. (تاج المصادر بیهقی). نرم و آسان شمردن. (منتهی الارب). آسان داشتن، آزمند شیر گشتن، کهنه و دریده شدن مشک. (منتهی الارب)
معنی استسهال - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
(مِنَ)
لغت نامه دهخدا
استئهال. سزاوار و شایستۀ چیزی شدن: استأهل الشی ٔ، استوجبه فهو مستأهل له، و انکره بعضهم، و فی الاساس و سمعت اهل الحجاز یستعملونه استعمالاً واسعاً. (اقرب الموارد) : مناصب اعمال در نصاب استحقاق واستیهال مقرّر گردانید. (ترجمه تاریخ یمینی ص 365) ، اسجهرار سراب، نمودن و ناپدید شدن. (از منتهی الارب). سپید نمودن سراب در بیابان، اسجهرار باد، پیش آمدن آن. (منتهی الارب)
(مُ کَدْ دَ)
لغت نامه دهخدا
نرم شدن شکم و طبیعت. (مؤید الفضلاء) ، از راه بردن. بفریفتن، طلب سرگشتگی کردن، سرگشتگی. سرگشته شدن، خواب مغناطیسی. تنویم مغناطیسی. خواب بندی. منتر
(لَ نُ / نِ / نَ)
لغت نامه دهخدا
استسعال مراءه، مانند غول شدن زن، یعنی بسیاربانگ و پلیدزبان گردیدن او. (از منتهی الارب)
(لُ غَ شِ)
لغت نامه دهخدا
سل ّ. استلال. برکشیدن شمشیر و جز آن، موی برآوردن بچه در شکم مادر. (منتهی الارب) ، در دل گرفتن. (زوزنی). در دل داشتن. پنهان داشتن ترس و بیم در دل. (منتهی الارب). در دل گرفتن بیم. (زمخشری) (تاج المصادر بیهقی). پنهان در دل ترسیدن. (غیاث اللغات) (منتخب اللغات) : و ماهویه در مال یزدجرد خیانتها کرده بود و یزدجرد دانسته و بر ماهویه اظهار کرده و او را دشنام داده و ماهویه ازین استشعار یزدجرد را بکشت و در میان هیاطله رفت. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 112). و ما بحکم توایم باید که آهسته می آیی تا مردم را از تو استشعاری نباشد. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 79). و هلاک کردن ایشان بسبب استشعاری که ترا میباشد در شرط نیست تباه کردن صورتها و آفریده ها در شرع و در حکمت محظوراست. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 58). احمد خوارزمی گفت: مرا از هیبت او قوّت از اعضا برفت، برخاستم و پای کشان از بارگاه او بیرون آمدم و به استشعار و خوفی هرچه تمامتر خود را بوثاق انداختم. (ترجمه تاریخ یمینی ص 49). اما امیر اسماعیل از استشعار و استرابت و سوءالظن تن درنداد و از آن مواعظ اعراض کرد. (ترجمه تاریخ یمینی ص 190). غلام فریاد برداشت و بمراعات دل زن و تسکین جانب و ازالت خوف و استشعار او مشغول شد. (ترجمه تاریخ یمینی ص 346). بدین سبب استشعار سلطان زیادت شد و فزع و بیم متضاعف. (جهانگشای جوینی)
(لُ مَ / مِ)
لغت نامه دهخدا
قرعه زدن خواستن. (منتهی الارب) ، گواه کردن. (تاج المصادربیهقی). گواه گذرانیدن. مؤلف صبح الاعشی گوید: استشهاد، الحاله الاولی فی استعمال الشعر فی صناعه الکتابه. و هو ان یورد (الکاتب) البیت من الشعر او البیتین او اکثر فی خلال الکلام المنثور مطابقاً لمعنی ما تقدّم من النّثر، و لایشترط فیه ان ینبّه علیه بقال و نحوه کما یشترط فی الاستشهاد بآیات القرآن و الاحادیث النبویه، فان الشعر یتمیز بوزنه و صیغته عن غیره من انواع الکلام، فلایحتاج الی التنبیه علیه و اکثر مایکون ذلک فی المکاتبات الاخوانیات، مثل ما کتب به القاضی الفاضل الی بعض اخوانه یستوحش منه، و یتشوّق الیه:
فیارب ّ ان ّ البین اضحت صروفه
علی ّ و ما لی من معین فکن معی
علی قرب عذّالی و بعد احبّتی
و امواه اجفانی و نیران اضلعی.
هذه تحیّه القلب المعذّب و سریره الصبر المذبذب، و ظلامه عزم السلو المکذب، اصدرتها الی المجلس و قد وقد فی الحشا نارها، الزّفیر اوارها، و الدموع شرارها، و الشوق آثارها، و فی الفؤاد نارها.
لو زارنی منکم خیال ٌ هاجرٌ
لهدته فی ظلمائه انوارها.
اسفاً علی ایّام الاجتماع الّتی کانت مواسم السرور و الاسرار، و مباسم الثغور و الاوطار، و تذکراً لاوقات عذب مذاقها، و امتدّ بالانس رواقها، و زوّجت بکرها و دوعب ذکرها:
واﷲ مانسیت نفسی حلاوتها
فکیف اذکر أنّی الیوم اذکرها؟
و مذ فارقت الجناب، لازال جنا جنابه نضیراً، و سنا سنائه مستطیراً و ملکه فی الخافقین خافق الاعلام، و عزّه علی الجدیدین جدیدالایّام، لم اقف منه علی کتاب تخلف سطوره ما غسل الدمع من سواد ناظری، و یقدّم ببیاض منظومه و منثوره ماوزّعه البین من سویداء خاطری:
و لم یبق فی الاحشاء الا صبایه
من الصبر تجری فی الدّموع البوادر.
و اساله المناب، بشریف الجناب، و اداء فرض، تقبیل الارض، حیث تلتقی وفودالدّنیا و الاّخره و تعمر البیوت الغامره المنن الفامره، و فضل الظل ّ غیر منسوخ بهجیره و یبشّر المجد بشخص لاتسمح الدّنیا بنظیره.
تظاهر فی الدّنیا باشرف ظاهر
فلم نر انقی منه غیر ضمیره
کفانی فخراً ان اسمّی بعبده
و حسبی هدیاً ان اسیر بنوره
فای ّ امیر لیس یشرف قدره
اذاما دعاه صادقاً بامیره ؟
و انّنی فی السّؤال بکتبه ان یوصّلها لیوصل بها لدی ّ تهانی تملأ یدی ّ، و یودع بها عندی مسرهً تقدح فی الشّکر زندی ّ.
عهدتک ذا عهد هو الورد نضرهً
و ما هو مثل الورد فی قصرالعهد.
و انا اترقّب کتابه ارتقاب الهلال: لتفطر عین عن الکری صائمه، و ترد نفس عن موارد الماء هائمه - انتهی. بل ربّما کان کل ّ المکاتبه او جلّها شعراً، و قد یکون صدر المکاتبه شعراً و ذیلها نثراً، و بالعکس. و قد یکون طرفاها نثراً و اوسطها شعراً، و عکس ذلک بحسب ما یقتضیه الترتیب، و یسوق الیه الترکیب. و ربما اکتفی بالبیت الواحد من الشعر فی الدلاله علی المقصد و بلوغ الغرض فی المکاتبه، کماکتب بعض ملوک الغرب الی من کرّر کتبه و رسله الیه بقول المتنبی:
و لا کتب الا المشرفیه عنده
و لا رسل الاّ الخمیس العرمرم.
الی غیر ذلک من المکاتبات المتضمنه للاشعار امّا مکاتبات الملوک الاّن فقل ّ ان تستعمل فیها الاشعار، او یستشهد فیها بالمنظوم و المنثور و قد تجی ٔ التّلقیحات بابیات الشعر فی غیر المکاتبات من الرسائل الموضوعه لریاضه الذهن و تنقیح الفکر، کالرسائل الموضوعه فی صید ملک او فتح بلد او نحو ذلک. (صبح الاعشی ج 1 صص 274- 276) ، دلیل آوردن. مثال و شاهد آوردن برای اثبات مقصودی. استدلال، در راه خدای کشته شدن. (منتهی الارب). شهید شدن: استشهد الرجل (مجهولاً). (منتهی الارب).
- استشهاد کردن، گوا گذراندن. به گواهی و شاهد گرفتن.
- ، شاهد آوردن. احتجاج کردن.
- ، مثل آوردن. تمثل جستن
فیارب ّ ان ّ البین اضحت صروفه
علی ّ و ما لی من معین فکن معی
علی قرب عذّالی و بعد احبّتی
و امواه اجفانی و نیران اضلعی.
هذه تحیّه القلب المعذّب و سریره الصبر المذبذب، و ظلامه عزم السلو المکذب، اصدرتها الی المجلس و قد وقد فی الحشا نارها، الزّفیر اوارها، و الدموع شرارها، و الشوق آثارها، و فی الفؤاد نارها.
لو زارنی منکم خیال ٌ هاجرٌ
لهدته فی ظلمائه انوارها.
اسفاً علی ایّام الاجتماع الّتی کانت مواسم السرور و الاسرار، و مباسم الثغور و الاوطار، و تذکراً لاوقات عذب مذاقها، و امتدّ بالانس رواقها، و زوّجت بکرها و دوعب ذکرها:
واﷲ مانسیت نفسی حلاوتها
فکیف اذکر أنّی الیوم اذکرها؟
و مذ فارقت الجناب، لازال جنا جنابه نضیراً، و سنا سنائه مستطیراً و ملکه فی الخافقین خافق الاعلام، و عزّه علی الجدیدین جدیدالایّام، لم اقف منه علی کتاب تخلف سطوره ما غسل الدمع من سواد ناظری، و یقدّم ببیاض منظومه و منثوره ماوزّعه البین من سویداء خاطری:
و لم یبق فی الاحشاء الا صبایه
من الصبر تجری فی الدّموع البوادر.
و اساله المناب، بشریف الجناب، و اداء فرض، تقبیل الارض، حیث تلتقی وفودالدّنیا و الاّخره و تعمر البیوت الغامره المنن الفامره، و فضل الظل ّ غیر منسوخ بهجیره و یبشّر المجد بشخص لاتسمح الدّنیا بنظیره.
تظاهر فی الدّنیا باشرف ظاهر
فلم نر انقی منه غیر ضمیره
کفانی فخراً ان اسمّی بعبده
و حسبی هدیاً ان اسیر بنوره
فای ّ امیر لیس یشرف قدره
اذاما دعاه صادقاً بامیره ؟
و انّنی فی السّؤال بکتبه ان یوصّلها لیوصل بها لدی ّ تهانی تملأ یدی ّ، و یودع بها عندی مسرهً تقدح فی الشّکر زندی ّ.
عهدتک ذا عهد هو الورد نضرهً
و ما هو مثل الورد فی قصرالعهد.
و انا اترقّب کتابه ارتقاب الهلال: لتفطر عین عن الکری صائمه، و ترد نفس عن موارد الماء هائمه - انتهی. بل ربّما کان کل ّ المکاتبه او جلّها شعراً، و قد یکون صدر المکاتبه شعراً و ذیلها نثراً، و بالعکس. و قد یکون طرفاها نثراً و اوسطها شعراً، و عکس ذلک بحسب ما یقتضیه الترتیب، و یسوق الیه الترکیب. و ربما اکتفی بالبیت الواحد من الشعر فی الدلاله علی المقصد و بلوغ الغرض فی المکاتبه، کماکتب بعض ملوک الغرب الی من کرّر کتبه و رسله الیه بقول المتنبی:
و لا کتب الا المشرفیه عنده
و لا رسل الاّ الخمیس العرمرم.
الی غیر ذلک من المکاتبات المتضمنه للاشعار امّا مکاتبات الملوک الاّن فقل ّ ان تستعمل فیها الاشعار، او یستشهد فیها بالمنظوم و المنثور و قد تجی ٔ التّلقیحات بابیات الشعر فی غیر المکاتبات من الرسائل الموضوعه لریاضه الذهن و تنقیح الفکر، کالرسائل الموضوعه فی صید ملک او فتح بلد او نحو ذلک. (صبح الاعشی ج 1 صص 274- 276) ، دلیل آوردن. مثال و شاهد آوردن برای اثبات مقصودی. استدلال، در راه خدای کشته شدن. (منتهی الارب). شهید شدن: استشهد الرجل (مجهولاً). (منتهی الارب).
- استشهاد کردن، گوا گذراندن. به گواهی و شاهد گرفتن.
- ، شاهد آوردن. احتجاج کردن.
- ، مثل آوردن. تمثل جستن
نادان شمردن. (زوزنی) (تاج المصادر بیهقی).
(مَ نَ فُ زَ دَ / دِ)
لغت نامه دهخدا
مهلت خواستن. (تاج المصادر بیهقی) (منتهی الارب). زمان خواستن. درنگی خواستن. طلب مهلت کردن. زمان طلبیدن. استنظار.
- استمهال کردن، مهلت خواستن. زمان طلبیدن. مدت خواستن.
، خویشتن را خوابیده نمودن. (منتهی الارب). خود را بخواب زدن. خواب کردن
- استمهال کردن، مهلت خواستن. زمان طلبیدن. مدت خواستن.
، خویشتن را خوابیده نمودن. (منتهی الارب). خود را بخواب زدن. خواب کردن
(گَ پَ / پِ)
لغت نامه دهخدا
استبهال ناقه، دوشیدن ناقۀ بی پستان بند را. (از منتهی الارب) ، گران شدن، سست شدن از بیماری یا خواب یا لوم و بخل
گران داشتن سنگین شدن گران خواستن گرانسنگی گرانبارگی سنگین شمردن گران داشتن
به دست آوردن، بازیافت خواستن بازیابی برداشت حاصل خواستن طلب حصول نتیجه گرفتن،جمع استحصالات
از ریشه کندن برکندن، برکنده گشتن برکندگی، درماندگی بیچارگی، بی چیزشدن بی چیزی
مولش خواهی (مولش مهلت) زمان خواستن درنگ جستن زمان خواستن مهلت خواستن
فرجه، مهلت، مهلت خواهی