آنچه مایۀ سرور و شادی یا روشنایی چشم شود کنایه از فَرزَند، دَرّ، میوۀ دِل در علم زیست شناسی گیاهی علفی که در کنار جویبارها، استخرها و زمینهای نمناک می روید، تره تیزک آبی
گیاهی است که آن را جزیرآب نامند. (از اقرب الموارد). جرجیرالماء وکرفس الماء نیز نامند، چه او در طعم و رایحه شبیه به جرجیر و در برگ و ساق شبیه به کرفس است و در آبها میروید. گلش زرد و با عطریت و تندی است. در آخر دوم گرم و خشک و محلل و مدر بول و حیض و مفتت سنگ گرده و مسخن مزاج و هاضم و مفتح سدد و رافع درد پهلو و یرقان و سپرز و قرحۀ امعا و مغص و حابس نزف الدم احشا سرخ کننده رخسار و نطول طبیخ او مسکن لرز و قشعریره و مضر سفل و مصلحش عناب است. (تحفۀ حکیم مؤمن). اطیوس گوید قرهالعین کرفس آبی را گویند. جالینوس گوید طعم و رایحۀ او معطر بود. و در تفسیر حنین او را به جرجیرالماء تعریف کرده اند. دیسقوریدس گوید قرهالعین نباتی است که منبت او در آب باشد و خوشبو و برگ او به کرفس مشابهت دارد و بر او رطوبتی باشد که چون دست به او رسد بر دست بچسفد. (ترجمه صیدنۀ ابوریحان) آنچه بدان خنکی چشم دست دهد. (ناظم الاطباء) (اقرب الموارد). به مجاز، نور چشم، و بر فرزند اطلاق کنند: شیر میدان و شمسۀ مجلس قرهالعین جان ابوالفارس. خاقانی. تا عالمیان بدانند که چون با جگرگوشه و قرهالعین مدارا و محابا نمی فرماید... (سندبادنامه ص 204). ای چارده ساله قرهالعین بالغنظر علوم کونین. نظامی. قرهالعین من آن میوۀ دل یادش باد که چه آسان بشد و کار مرا مشکل کرد. حافظ ترتیزک آبی. (منتهی الارب) (آنندراج)
