مخفف کهن دز است که قلعۀ کهنه باشد. (برهان). مخفف کهن دژ است و کهن دژ به معنی قلعه و شهر قدیم است عموماً. (آنندراج) کهن دز و دژ و قلعۀ کهنه. (ناظم الاطباء) ، کوشک و بالا خانه کهنه. (برهان)
نام شهری بوده آبادکردۀ جمشید و پای تخت فریدون هم بوده است و معرب آن قندز است. (برهان). مخفف ’کهن دز’ (دژکهن) = قهندز = قندز (مخفف). ’کندز’ یعنی کهن دز و این دژ شهری باشد. رودکی (سمرقندی) گفت: گه بر آن کندز بلند نشین گه بر این بوستان و چشم گشای. (لغت فرس ص 182 از حاشیۀ برهان چ معین). و رجوع به کهندز و قهندژ شود
