مقدمه مفهومی درباره واژه سرور وب (Web Server) به سیستمی اطلاق می شود که مسئول دریافت درخواست های مرورگر (از طریق پروتکل HTTP یا HTTPS) و ارسال پاسخ مناسب شامل صفحات HTML، CSS، JavaScript یا فایل های چندرسانه ای به کاربران است. این سرور ممکن است سخت افزاری باشد (ماشینی اختصاصی) یا نرم افزاری (برنامه ای مانند Apache یا Nginx). نقش آن ستون فقرات اینترنت است. کاربرد واژه در برنامه نویسی یا زیرشاخه های فناوری اطلاعات در توسعه وب، برنامه نویسان از سرور وب برای میزبانی فایل های پروژه و پاسخ به درخواست کاربران استفاده می کنند. مثلاً وقتی کاربری آدرس وب سایتی را در مرورگر وارد می کند، سرور وب فایل مربوطه را به مرورگر ارسال می کند. همچنین در فرایندهایی مانند توسعه API، سرور وب درخواست ها را دریافت کرده و به سرورهای دیگر (مثل پایگاه داده یا microservices) ارجاع می دهد. مثال های واقعی و کاربردی در زندگی یا پروژه های IT سایت هایی مانند Google، Amazon و YouTube برای نمایش محتوا به میلیون ها کاربر از هزاران سرور وب استفاده می کنند. در یک پروژه شخصی، توسعه دهنده ممکن است از سرور لوکال مانند XAMPP یا WAMP برای تست و نمایش سایت خود بهره بگیرد. در سرورهای ابری مانند AWS، یک EC2 instance می تواند به عنوان سرور وب برای اپلیکیشن های مقیاس پذیر عمل کند. نقش واژه در توسعه نرم افزار یا معماری سیستم ها در معماری نرم افزارهای تحت وب، سرور وب در لایه presentation یا gateway قرار دارد. در معماری های مبتنی بر microservices، از reverse proxy یا load balancer در کنار سرورهای وب برای مدیریت بار استفاده می شود. همچنین در DevOps، سرور وب نقشی کلیدی در CI/CD ایفا می کند؛ چرا که خروجی build پروژه ها روی سرور وب بارگذاری می شود. شروع استفاده از این واژه در تاریخچه فناوری و تکامل آن در سال های مختلف اولین سرور وب در سال 1990 توسط تیم برنرز-لی ساخته شد. بعدها با توسعه پروژه Apache در سال 1995، سرورهای وب متن باز رونق یافتند. از آن زمان تا امروز، تکنولوژی هایی مانند Nginx، IIS، LiteSpeed و Cloudflare گسترش یافته اند. در دهه اخیر، containerها و serverless computing (مثل AWS Lambda) مفهوم سرور وب را متحول کرده اند. تفکیک آن از واژگان مشابه سرور وب نباید با سرور اپلیکیشن اشتباه گرفته شود. سرور اپلیکیشن منطق تجاری (Business Logic) را اجرا می کند، در حالی که سرور وب وظیفه نمایش محتوا و مدیریت درخواست های HTTP را بر عهده دارد. همچنین، سرور وب با reverse proxy و CDN متفاوت است؛ هرچند ممکن است نقش هایی مشابه را در ساختار شبکه ایفا کنند. شیوه پیاده سازی واژه در زبان های برنامه نویسی مختلف در Node.js می توان با استفاده از ماژول `http` یک سرور وب ساده ساخت. در Python با Flask یا Django، درخواست ها توسط سرورهایی مانند Gunicorn پردازش می شوند. در PHP معمولاً Apache یا Nginx برای مدیریت درخواست ها مورد استفاده قرار می گیرند. در جاوا، وب سرورهایی مانند Tomcat یا Jetty برای deploy اپلیکیشن ها استفاده می شوند. چالش ها یا سوءبرداشت های رایج در مورد آن یکی از سوءبرداشت ها این است که سرور وب همیشه باید قدرتمند باشد، در حالی که برای پروژه های کوچک، حتی یک سیستم خانگی می تواند نقش سرور را ایفا کند. چالش های رایج شامل مسائل امنیتی مانند حملات DDoS، پیکربندی اشتباه، بهینه سازی سرعت پاسخ و مدیریت بار بالا است. همچنین، سوءمدیریت کش یا هدایت درخواست ها می تواند منجر به نارضایتی کاربران شود. نتیجه گیری کاربردی برای استفاده در متون تخصصی و آموزشی در آموزش های تخصصی، آشنایی با مفاهیم پایه ای سرور وب مانند listening ports، MIME types، status codes و SSL ضروری است. در دوره های DevOps، نحوه پیکربندی و مانیتورینگ سرور وب اهمیت دارد. در توسعه API، شناخت تعامل سرور وب با RESTful routes بسیار مهم است. این واژه نقشی بنیادین در درک عملکرد وب سایت ها، اپلیکیشن ها و سیستم های توزیع شده دارد.
