مقدمه مفهومی درباره واژه یک جهته (Unidirectional) در فناوری اطلاعات به سیستم ها، ارتباطات یا جریان های داده ای اشاره دارد که فقط در یک جهت مشخص عمل می کنند و امکان انتقال اطلاعات در جهت معکوس را ندارند. این مفهوم در معماری سیستم ها، طراحی شبکه ها و الگوهای برنامه نویسی کاربرد گسترده ای دارد. سیستم های یک جهته معمولاً ساده تر طراحی و پیاده سازی می شوند، اما انعطاف پذیری کمتری نسبت به سیستم های دوطرفه دارند. کاربرد واژه در برنامه نویسی یا زیرشاخه های فناوری اطلاعات در برنامه نویسی، جریان های داده یک جهته (مانند InputStream) فقط برای خواندن یا فقط برای نوشتن طراحی شده اند. در شبکه های کامپیوتری، برخی پروتکل ها مانند SNMP trap یک جهته هستند. در معماری نرم افزار، الگوهای یک جهته مانند جریان داده (Data Flow) کاربرد دارند. در پایگاه داده ها، برخی replicationها ممکن است یک جهته باشند. در سیستم های پیام رسانی، صف های یک جهته فقط در یک جهت پیام ها را منتقل می کنند. مثال های واقعی و کاربردی در زندگی یا پروژه های IT 1. سنسورهایی که فقط داده ارسال می کنند. 2. سیستم های پخش محتوا (Broadcast). 3. لاگ گیری سیستم ها که فقط نوشته می شوند. 4. پروتکل های نظارتی یک جهته. 5. الگوهای یک طرفه در معماری نرم افزار مانند Flux. نقش واژه در توسعه نرم افزار یا معماری سیستم ها در معماری سیستم ها، طراحی یک جهته می تواند پیچیدگی را کاهش دهد. در توسعه نرم افزار، الگوهای یک جهته مانند Flux مدیریت حالت برنامه را ساده تر می کنند. در سیستم های توزیع شده، ارتباطات یک جهته ممکن است امن تر باشند. در میکروسرویس ها، برخی APIها ممکن است به صورت یک جهته طراحی شوند. در پردازش جریان داده، معمولاً یک مدل یک جهته حاکم است. شروع استفاده از این واژه در تاریخچه فناوری و تکامل آن در سال های مختلف مفهوم یک جهته از ابتدای توسعه سیستم های کامپیوتری وجود داشته است. در دهه 1970 با ظهور سیستم های بلادرنگ اهمیت یافت. در دهه 1990 با گسترش اینترنت، برخی پروتکل های یک جهته استاندارد شدند. امروزه در معماری های مدرن مانند میکروسرویس و پردازش جریان داده، این مفهوم کاربردهای جدیدی یافته است. تفکیک آن از واژگان مشابه یک جهته با مفاهیمی مانند ناهمزمان (asynchronous) یا یک طرفه (simplex) تفاوت دارد. یک جهته به عدم امکان ارتباط در جهت معکوس اشاره دارد، در حالی که ناهمزمان به زمان بندی ارتباط مربوط می شود و یک طرفه معمولاً در مخابرات استفاده می شود. شیوه پیاده سازی واژه در زبان های برنامه نویسی مختلف در جاوا: کلاس هایی مانند InputStream. در پایتون: فایل های فقط خواندنی. در ++C: جریان های یک جهته. در جاوااسکریپت: الگوی Flux. در #C: delegateهای یک طرفه. چالش ها یا سوءبرداشت های رایج در مورد آن یک سوءبرداشت رایج این است که سیستم های یک جهته همیشه ساده تر هستند. چالش اصلی طراحی مکانیزم های مناسب برای مواردی است که نیاز به بازخورد دارند. همچنین برخی ممکن است یک جهته را با یک طرفه اشتباه بگیرند. نتیجه گیری کاربردی برای استفاده در متون تخصصی و آموزشی درک صحیح سیستم های یک جهته و کاربردهای آن برای طراحی معماری های کارآمد مهم است. توسعه دهندگان باید مزایا و محدودیت های این الگو را بدانند و در جای مناسب از آن استفاده کنند.
مقدمه مفهومی درباره واژه دوسویه (Bidirectional) به قابلیت سیستم ها برای برقراری ارتباط یا تبادل اطلاعات در دو جهت مخالف اطلاق می شود. این مفهوم در شبکه های کامپیوتری، رابط های برنامه نویسی و پروتکل های ارتباطی کاربرد دارد. کاربرد واژه در برنامه نویسی یا زیرشاخه های فناوری اطلاعات در برنامه نویسی، ارتباط دوسویه در APIها، سوکت های شبکه و پروتکل هایی مانند WebSocket استفاده می شود. در پایگاه داده، replication دوسویه امکان همگام سازی دوطرفه را فراهم می کند. مثال های واقعی و کاربردی در زندگی یا پروژه های IT پروتکل HTTP/2 که ارتباط دوسویه بین مرورگر و سرور برقرار می کند، یا فناوری WebRTC که ارتباطات دوسویه صوتی و تصویری را ممکن می سازد. نقش واژه در توسعه نرم افزار یا معماری سیستم ها در معماری سیستم ها، ارتباط دوسویه امکان تعامل پویا بین کامپوننت ها را فراهم می کند. در میکروسرویس ها، patternهایی مانند Backend for Frontend (BFF) از ارتباط دوسویه استفاده می کنند. شروع استفاده از این واژه در تاریخچه فناوری و تکامل آن در سال های مختلف مفهوم ارتباط دوسویه از دهه 1960 در مودم های اولیه مطرح شد. در دهه 1990 با ظهور پروتکل هایی مانند FTP و در دهه 2000 با WebSocket تکامل یافت. تفکیک آن از واژگان مشابه دوسویه با یکسویه (Unidirectional) که فقط در یک جهت کار می کند و نیمه دوطرفه (Half-duplex) که در دو جهت اما نه به صورت همزمان کار می کند تفاوت دارد. شیوه پیاده سازی واژه در زبان های برنامه نویسی مختلف در Python با کتابخانه های asyncio و websockets، در Java با WebSocket API، در JavaScript با WebSocket object و در C++ با کتابخانه Boost.Asio پیاده سازی می شود. نقش واژه در طراحی مدرن مانند DevOps، Microservices، AI و غیره در DevOps برای مانیتورینگ بلادرنگ، در میکروسرویس ها برای ارتباط بین سرویس ها و در هوش مصنوعی برای آموزش مدل های تعاملی استفاده می شود. چالش ها یا سوءبرداشت های رایج در مورد آن چالش اصلی، مدیریت پیچیدگی ارتباطات دوسویه است. سوءبرداشت رایج این است که همه پروتکل های شبکه ذاتاً دوسویه هستند. نتیجه گیری کاربردی برای استفاده در متون تخصصی و آموزشی ارتباطات دوسویه پایه بسیاری از فناوری های مدرن هستند و درک صحیح از آن ها برای طراحی سیستم های تعاملی ضروری است.
