مقدمه مفهومی درباره واژه واگرد (Undo) یکی از اساسی ترین و پرکاربردترین ویژگی ها در نرم افزارهای مدرن است که به کاربر امکان می دهد آخرین عملیات انجام شده را لغو کند و سیستم را به حالت قبل بازگرداند. این قابلیت تقریباً در همه انواع نرم افزارها از ویرایشگرهای متن تا برنامه های طراحی گرافیکی و محیط های توسعه یکپارچه (IDE) وجود دارد. پیاده سازی صحیح واگرد نیازمند طراحی دقیق معماری نرم افزار و مدیریت حالت های سیستم است. کاربرد واژه در برنامه نویسی یا زیرشاخه های فناوری اطلاعات در برنامه نویسی، الگوی طراحی Command اغلب برای پیاده سازی قابلیت واگرد استفاده می شود. در ویرایشگرهای کد، واگرد تغییرات اعمال شده بر متن را بازمی گرداند. در نرم افزارهای گرافیکی، اثر آخرین عمل ترسیم یا ویرایش را حذف می کند. در سیستم های مدیریت محتوا، ممکن است امکان واگرد انتشار یا حذف محتوا وجود داشته باشد. در پایگاه داده ها، تراکنش ها قابلیت واگرد (rollback) دارند. مثال های واقعی و کاربردی در زندگی یا پروژه های IT 1. کلیدهای Ctrl+Z در ویرایشگرهای متن. 2. قابلیت واگرد در فتوشاپ برای لغو آخرین تغییرات. 3. بازگردانی ایمیل ارسال شده در سرویس هایی مانند Gmail. 4. واگرد تراکنش های بانکی در سیستم های مالی. 5. بازگردانی تغییرات کانفیگ در سیستم های شبکه. نقش واژه در توسعه نرم افزار یا معماری سیستم ها در معماری نرم افزار، پیاده سازی قابلیت واگرد نیازمند طراحی سیستم مدیریت حالت و تاریخچه عملیات است. در برنامه های پیچیده، ممکن است چندین سطح واگرد (multi-level undo) پیاده سازی شود. در سیستم های توزیع شده، پیاده سازی واگرد چالش های خاص خود را دارد. در برنامه های بلادرنگ (real-time)، عملکرد واگرد باید بهینه باشد. شروع استفاده از این واژه در تاریخچه فناوری و تکامل آن در سال های مختلف مفهوم واگرد اولین بار در دهه 1960 در ویرایشگرهای متن معرفی شد. در دهه 1980 با ظهور رابط های کاربری گرافیکی، به ویژگی استاندارد تبدیل شد. امروزه در برنامه های مدرن، قابلیت های پیشرفته تری مانند واگرد نامحدود (unlimited undo) و واگرد انتخابی (selective undo) پیاده سازی می شوند. تفکیک آن از واژگان مشابه واگرد با مفاهیمی مانند بازنشانی (reset) یا بازگشت به تنظیمات کارخانه (factory reset) متفاوت است. واگرد معمولاً فقط آخرین عملیات را معکوس می کند، در حالی که بازنشانی کل سیستم را به حالت اولیه برمی گرداند. همچنین با قابلیت redo که عمل واگرد را معکوس می کند تفاوت دارد. شیوه پیاده سازی واژه در زبان های برنامه نویسی مختلف در ++C/جاوا: با الگوی طراحی Command. در پایتون: با استفاده از تاریخچه عملیات (operation history). در جاوااسکریپت: با مدیریت آرایه ای از حالت های قبلی. در دیتابیس ها: با دستورات تراکنشی COMMIT و ROLLBACK. در برنامه های تحت وب: با ذخیره سازی اسنپ شات های حالت برنامه. چالش ها یا سوءبرداشت های رایج در مورد آن یک سوءبرداشت رایج این است که همه عملیات قابل واگرد هستند، در حالی که برخی اقدامات مانند ذخیره فایل یا ارسال داده به سرور ممکن است غیرقابل واگرد باشند. چالش اصلی پیاده سازی واگرد کارآمد بدون مصرف بیش از حد حافظه است. نتیجه گیری کاربردی برای استفاده در متون تخصصی و آموزشی قابلیت واگرد یکی از ارکان اصلی تجربه کاربری خوب در نرم افزارهاست. توسعه دهندگان باید با الگوها و تکنیک های پیاده سازی آن آشنا باشند و محدودیت های آن را درک کنند.
