مقدمه مفهومی درباره واژه مشخصه (Specification) به سند یا مجموعه ای از اسناد اشاره دارد که به صورت دقیق و ساختاریافته، ویژگی ها، نیازمندی ها، پارامترهای فنی و استانداردهای یک سیستم نرم افزاری یا سخت افزاری را تعریف می کند. کاربرد واژه در برنامه نویسی یا زیرشاخه های فناوری اطلاعات در مهندسی نرم افزار برای تعریف نیازمندی ها (SRS)، در طراحی سخت افزار برای مشخصات فنی، در استانداردهای شبکه مانند RFCها، در APIها با OpenAPI/Swagger، و در مستندسازی پروژه ها استفاده می شود. مثال های واقعی و کاربردی در زندگی یا پروژه های IT 1. سند نیازمندی های نرم افزار (SRS) 2. مشخصات فنی یک سرور (CPU، RAM، Storage) 3. استانداردهای امنیتی برای توسعه اپلیکیشن ها 4. مستندات OpenAPI برای وب سرویس ها 5. مشخصات رابط های برنامه نویسی (API Specs) نقش واژه در توسعه نرم افزار یا معماری سیستم ها مشخصه ها سنگ بنای معماری سیستم ها هستند. در روش های چابک، User Stories فرمی از مشخصات هستند. در DevOps، مشخصه های زیرساخت به عنوان کد (IaC) استفاده می شوند. در تست نرم افزار، موارد آزمون بر اساس مشخصه ها طراحی می شوند. شروع استفاده از این واژه در تاریخچه فناوری و تکامل آن در سال های مختلف مفهوم مشخصه های فنی از انقلاب صنعتی آغاز شد. در دهه 1960 با رشد مهندسی نرم افزار رسمیت یافت. دهه 1980 شاهد استانداردهای IEEE برای مستندسازی بود. امروزه با ظهور روش های چابک، مشخصه ها به صورت تکرارشونده توسعه می یابند. تفکیک آن از واژگان مشابه مشخصه با مستندات تفاوت دارد: اولی الزامات را تعریف می کند، دومی نحوه استفاده را شرح می دهد. با استاندارد نیز متفاوت است که عمومی تر بوده و برای چندین محصول کاربرد دارد. شیوه پیاده سازی واژه در زبان های برنامه نویسی مختلف در TypeScript با Interfaceها. در Java با Javadoc. در Python با docstringها. در OpenAPI با فایل های YAML/JSON. در LaTeX برای تولید مستندات حرفه ای. در Markdown برای مستندسازی ساده. چالش ها یا سوءبرداشت های رایج در مورد آن سوءبرداشت رایج: مشخصه ها فقط در شروع پروژه نیازند (در حالی که باید به روز بمانند). چالش اصلی: ایجاد تعادل بین جزئیات کافی و انعطاف پذیری برای تغییرات. نتیجه گیری کاربردی برای استفاده در متون تخصصی و آموزشی نگارش مشخصه های دقیق و قابل فهم مهارتی حیاتی برای مهندسان است. مشخصه های خوب از بروز مشکلات در مراحل بعدی توسعه جلوگیری کرده و به عنوان مرجع معتبری برای تمام ذینفعان عمل می کنند.
