مقدمه مفهومی درباره واژه JSON (JavaScript Object Notation) یک فرمت متنی استاندارد برای نمایش ساختار داده ها به صورت جفت کلید-مقدار است. این زبان در ابتدا از زبان جاوااسکریپت الهام گرفته شد، اما امروزه به صورت مستقل و در اکثر زبان های برنامه نویسی پشتیبانی می شود. ساختار ساده، وزن سبک و قابلیت خوانایی بالا باعث شده JSON به قالب اصلی تبادل داده در اینترنت تبدیل شود، به ویژه در APIها، اپلیکیشن های وب، و موبایل. کاربرد واژه در برنامه نویسی یا زیرشاخه های فناوری اطلاعات JSON عمدتاً در توسعه وب و اپلیکیشن های سمت کلاینت و سرور استفاده می شود. فریم ورک های مدرن مانند React، Angular، Vue، و کتابخانه های سمت سرور مانند Express و Flask به شدت از JSON استفاده می کنند. همچنین در RESTful APIها، خروجی و ورودی اطلاعات تقریباً همیشه در قالب JSON است. حتی در پایگاه داده های NoSQL مانند MongoDB، ساختار داده ها بسیار شبیه به JSON یا مبتنی بر آن (مانند BSON) است. مثال های واقعی و کاربردی در زندگی یا پروژه های IT وقتی یک اپلیکیشن هواشناسی روی گوشی کاربر اجرا می شود، داده های آب وهوا به صورت JSON از سرور دریافت می شود. همچنین هنگام ثبت نام در وب سایت، اطلاعات کاربر معمولاً از طریق یک درخواست HTTP با محتوای JSON به سرور ارسال می شود. در اپلیکیشن های مدیریت وظایف، فایل های پشتیبان یا اشتراک گذاری پروژه ها اغلب به صورت JSON ذخیره می شوند. حتی مرورگرهای مدرن در ابزارهای توسعه دهنده، پاسخ های JSON را به صورت فرمت یافته نمایش می دهند. نقش واژه در توسعه نرم افزار یا معماری سیستم ها در معماری Microservices، هر سرویس برای تعامل با سایر سرویس ها از APIهایی استفاده می کند که فرمت خروجی آن ها اغلب JSON است. همچنین در سیستم های ابری و DevOps، فایل های پیکربندی ابزارهایی مانند Terraform یا AWS CLI ممکن است از ساختار JSON استفاده کنند. در توسعه Frontend و Backend، JSON رابط استاندارد بین لایه ها است، به خصوص در AJAX، Fetch API یا GraphQL. شروع استفاده از این واژه در تاریخچه فناوری و تکامل آن در سال های مختلف JSON در اوایل دهه 2000 توسط داگلاس کراکفورد (Douglas Crockford) معرفی شد و به سرعت جایگزین XML در بسیاری از پروژه ها شد. در سال 2013، JSON به عنوان استاندارد رسمی (ECMA-404) معرفی شد. در طول زمان، استفاده از JSON در سرویس های REST، اپلیکیشن های وب، اینترنت اشیاء (IoT) و سیستم های ابری تثبیت شد. توسعه دهندگان به خاطر سهولت استفاده، سرعت پردازش بالا و نگهداری ساده، آن را به قالب های دیگر ترجیح دادند. تفکیک آن از واژگان مشابه JSON اغلب با XML مقایسه می شود. برخلاف XML که زبان نشانه گذاری است، JSON ساختار داده محور دارد. JSON نسبت به XML کوتاه تر، خواناتر و پردازش آن آسان تر است. همچنین با HTML و YAML تفاوت دارد؛ YAML خواناتر از JSON اما در برخی زبان ها کمتر پشتیبانی می شود. JSON فقط از ساختارهایی مانند شیء، آرایه، رشته، عدد، Boolean و null پشتیبانی می کند. شیوه پیاده سازی واژه در زبان های برنامه نویسی مختلف در JavaScript، با استفاده از JSON.parse() برای تجزیه و JSON.stringify() برای رشته سازی استفاده می شود. در Python از json.loads() و json.dumps() استفاده می شود. در Java از کتابخانه های Gson یا Jackson استفاده می شود. در PHP از json_encode() و json_decode() بهره می گیرند. حتی در SQL Server می توان از FOR JSON AUTO برای خروجی گرفتن JSON استفاده کرد. چالش ها یا سوءبرداشت های رایج در مورد آن یکی از مشکلات رایج در JSON، عدم پشتیبانی از کامنت است که موجب سردرگمی در فایل های پیکربندی می شود. همچنین پشتیبانی محدود از انواع داده ها (مثلاً عدم وجود نوع تاریخ یا باینری) یکی دیگر از محدودیت هاست. برخی کاربران تصور می کنند JSON فقط در جاوااسکریپت قابل استفاده است، در حالی که امروزه تقریباً در تمامی زبان های برنامه نویسی پشتیبانی می شود. نتیجه گیری کاربردی برای استفاده در متون تخصصی و آموزشی JSON به عنوان یک استاندارد غیرقابل انکار برای تبادل داده ها در برنامه نویسی مدرن نقش محوری دارد. شناخت نحوه ساخت، تجزیه، اعتبارسنجی و بهینه سازی فایل های JSON برای برنامه نویسان فرانت اند، بک اند، موبایل و DevOps ضروری است. در متون تخصصی باید کاربرد دقیق JSON، تفاوت آن با XML، و نحوه استفاده از آن در APIها و پایگاه داده ها به طور کامل شرح داده شود.
