مقدمه مفهومی قالب (Format) در علوم کامپیوتر به روش خاص سازماندهی و ساختاردهی داده ها اشاره دارد که برای ذخیره سازی، پردازش یا نمایش اطلاعات استفاده می شود. هر قالب مجموعه ای از قوانین و استانداردها را تعریف می کند که نحوه تفسیر داده ها را مشخص می نماید. قالب ها می توانند در سطح پایین (مانند قالب های باینری فایل ها) یا در سطح بالا (مانند قالب های سند) تعریف شوند. انتخاب قالب مناسب تأثیر مستقیمی بر کارایی، قابلیت همکاری و انعطاف پذیری سیستم های اطلاعاتی دارد. تاریخچه و تکامل اولین قالب های داده در دهه 1950 برای نوارهای مغناطیسی توسعه یافتند. در دهه 1970، استانداردهایی مانند ASCII برای تبادل متن ایجاد شدند. دهه 1980 شاهد ظهور قالب های چندرسانه ای مانند JPEG و MP3 بود. امروزه با توسعه فناوری های وب، قالب هایی مانند JSON و XML به استانداردهای اصلی تبادل داده تبدیل شده اند. روند کنونی به سمت قالب های خودتوصیف، انعطاف پذیر و کارآمد در حال حرکت است. انواع قالب ها 1. قالب های متنی (TXT, CSV, XML) 2. قالب های باینری (EXE, DLL, PDF) 3. قالب های چندرسانه ای (JPEG, MPEG, PNG) 4. قالب های فشرده (ZIP, RAR, GZIP) 5. قالب های پایگاه داده (SQL, NoSQL) 6. قالب های سند (DOCX, ODT, PDF) 7. قالب های تبادل داده (JSON, Protocol Buffers) مولفه های اصلی - ساختار سلسله مراتی یا خطی داده ها - روش های کدگذاری کاراکترها - سیستم های نوع داده - مکانیزم های فشرده سازی - استانداردهای فراداده (Metadata) - روش های اعتبارسنجی و یکپارچگی استانداردهای مهم - استانداردهای ISO برای قالب های سند - RFCها برای قالب های اینترنتی - استانداردهای صنعتی مانند PDF/A - مشخصات انجمن های حرفه ای - استانداردهای منبع باز - پروتکل های اختصاصی شرکتی چالش های کار با قالب ها - مسائل سازگاری و تبدیل بین قالب ها - مشکلات امنیتی در تجزیه قالب ها - محدودیت های عملکردی در قالب های خاص - نیاز به مستندسازی دقیق قالب های سفارشی - مشکلات حفظ قابلیت خوانایی در طول زمان - چالش های بین المللی سازی روندهای نوین - قالب های خودتوصیف (Self-describing) - قالب های انعطاف پذیر مانند JSON Schema - استفاده از یادگیری ماشین برای تحلیل قالب ها - توسعه قالب های بهینه برای محاسبات لبه - استانداردهای جدید برای داده های حجیم - یکپارچه سازی قالب ها با فناوری های بلاکچین
