مقدمه مفهومی درباره واژه سرگشایی (Decrypt) به فرآیند معکوس رمزنگاری اطلاق می شود که در آن اطلاعات رمز شده با استفاده از کلید مناسب و الگوریتم مشخص به حالت اولیه و قابل استفاده بازگردانده می شوند. این مفهوم پایه ای در امنیت اطلاعات و ارتباطات محرمانه محسوب می شود. کاربرد واژه در برنامه نویسی یا زیرشاخه های فناوری اطلاعات در رمزنگاری متقارن، سرگشایی با همان کلید رمزنگاری انجام می شود. در رمزنگاری نامتقارن، سرگشایی با کلید خصوصی صورت می گیرد. در پروتکل های امنیتی مانند SSL/TLS، سرگشایی ترافیک شبکه انجام می شود. در سیستم های فایل رمزنگاری شده، سرگشایی داده ها هنگام خواندن انجام می شود. در برنامه های پیام رسان امن، سرگشایی end-to-end انجام می شود. مثال های واقعی و کاربردی در زندگی یا پروژه های IT مرورگرها محتوای HTTPS را سرگشایی می کنند. سیستم های بانکی تراکنش های رمز شده را سرگشایی می کنند. برنامه های مانند WhatsApp پیام های رمز شده را سرگشایی می کنند. ابزارهای مانند OpenSSL فایل های رمز شده را سرگشایی می کنند. سیستم های عامل فایل های رمزنگاری شده دیسک را سرگشایی می کنند. نقش واژه در توسعه نرم افزار یا معماری سیستم ها در معماری نرم افزار، سرگشایی معمولاً در لایه امنیتی انجام می شود. در سیستم های توزیع شده، سرگشایی در سمت گیرنده پیام انجام می شود. در معماری میکروسرویس ها، هر سرویس ممکن است نیاز به سرگشایی پیام های دریافتی داشته باشد. در سیستم های ابری، سرگشایی داده های حساس قبل از پردازش انجام می شود. شروع استفاده از این واژه در تاریخچه فناوری و تکامل آن در سال های مختلف مفهوم سرگشایی از اولین روش های رمزنگاری در جنگ جهانی دوم مطرح بود. در دهه 1970 با توسعه DES استاندارد شد. امروزه با الگوریتم های پیشرفته ای مانند AES و RSA روش های سرگشایی نیز پیچیده تر شده اند. تفکیک آن از واژگان مشابه سرگشایی با کدگشایی (Decode) متفاوت است - کدگشایی معمولاً نیاز به کلید ندارد. همچنین با استخراج (Extract) که فقط بخشی از داده را بازیابی می کند تفاوت دارد. در برخی متون، سرگشایی با تحلیل رمز (Cryptanalysis) که روش های شکستن رمز است اشتباه گرفته می شود. شیوه پیاده سازی واژه در زبان های برنامه نویسی مختلف در Python با کتابخانه cryptography می توان داده ها را سرگشایی کرد. در Java با کلاس Cipher می توان رمزگشایی انجام داد. در C++ با کتابخانه OpenSSL می توان الگوریتم های رمزگشایی را پیاده سازی کرد. در JavaScript با Web Crypto API می توان سرگشایی در مرورگر انجام داد. چالش ها یا سوءبرداشت های رایج در مورد آن یک باور غلط این است که سرگشایی همیشه نیاز به کلید دارد، در حالی که در برخی حملات مانند brute-force ممکن است رمز شکسته شود. چالش اصلی، مدیریت امن کلیدها و جلوگیری از حملات جانبی کانال است. نتیجه گیری کاربردی برای استفاده در متون تخصصی و آموزشی سرگشایی از فرآیندهای اساسی در امنیت اطلاعات است که باید با رعایت تمام اصول امنیتی پیاده سازی شود. توسعه دهندگان باید با روش های استاندارد رمزگشایی و بهترین شیوه های مدیریت کلید آشنا باشند.
