مقدمه مفهومی درباره واژه دستکاری (Manipulation) در علوم کامپیوتر و فناوری اطلاعات به مجموعه ای از تکنیک ها و روش ها اشاره دارد که برای تغییر، تنظیم یا کنترل داده ها، سیستم ها یا فرآیندها استفاده می شوند. این مفهوم می تواند هم جنبه مثبت (مانند پردازش داده ها) و هم جنبه منفی (مانند حملات سایبری) داشته باشد. دستکاری به عنوان یک مهارت اساسی در بسیاری از حوزه های IT از برنامه نویسی و تحلیل داده تا امنیت سایبری و رابط های کاربری مطرح است. کاربرد واژه در برنامه نویسی یا زیرشاخه های فناوری اطلاعات در برنامه نویسی، دستکاری رشته ها و آرایه ها یک عمل رایج است. در پایگاه داده، دستکاری داده ها از طریق زبان DML انجام می شود. در امنیت سایبری، دستکاری سیستم ها می تواند نشانه حمله مخرب باشد. در پردازش تصویر، دستکاری پیکسل ها برای اثرات مختلف استفاده می شود. در رابط های کاربری، دستکاری DOM برای ایجاد تعامل انجام می گیرد. در یادگیری ماشین، دستکاری ویژگی ها برای بهبود مدل ها کاربرد دارد. مثال های واقعی و کاربردی در زندگی یا پروژه های IT تغییر فرمت تاریخ در یک برنامه کاربردی. ویرایش تصاویر در نرم افزارهای گرافیکی. دستکاری نتایج جستجو برای اهداف سئو. تغییر محتوای حافظه در حملات امنیتی. پردازش و پاکسازی داده ها در پروژه های علم داده. تغییر ساختار JSON در APIها. دستکاری کوکی ها در مرورگرهای وب. نقش واژه در توسعه نرم افزار یا معماری سیستم ها در معماری نرم افزار، دستکاری داده ها در لایه Business Logic انجام می شود. در سیستم های توزیع شده، دستکاری حالت های مشترک نیاز به هماهنگی دارد. در میکروسرویس ها، دستکاری پیام ها بین سرویس ها مهم است. در سیستم های امن، دستکاری غیرمجاز حافظه مسدود می شود. در پایگاه های داده، دستکاری تراکنش ها باید اصول ACID را رعایت کند. شروع استفاده از این واژه در تاریخچه فناوری و تکامل آن در سال های مختلف مفهوم دستکاری داده ها از اولین روزهای محاسبات در دهه 1950 مطرح بود. در دهه 1970، زبان های برنامه نویسی مانند C عملیات دستکاری حافظه را معرفی کردند. دهه 1990 شاهد دستکاری وب با JavaScript بود. در دهه 2000، دستکاری داده های بزرگ مطرح شد. امروزه، دستکاری هوشمند داده ها با یادگیری ماشین پیشرفت کرده است. تفکیک آن از واژگان مشابه دستکاری (Manipulation) با پردازش (Processing) متفاوت است - اولی تأکید بر تغییر عمدی دارد. دستکاری از اصلاح (Modification) دقیق تر است. تحریف (Falsification) شکل مخرب دستکاری است. تبدیل (Transformation) نوعی دستکاری ساختاریافته است. شیوه پیاده سازی واژه در زبان های برنامه نویسی مختلف در Python با عملیات روی لیست ها و رشته ها. در SQL با دستورات INSERT/UPDATE/DELETE. در JavaScript با متدهای آرایه و شیء. در C با اشاره گرها برای دستکاری حافظه. در Java با کلاس های StringBuilder و Collections. در R با توابع دستکاری داده کاوی. در PowerShell برای دستکاری سیستم فایل. چالش ها یا سوءبرداشت های رایج در مورد آن باور غلط: ’’همه دستکاری ها مخرب هستند’’ (درحالی که بسیاری قانونی و ضروری اند). چالش اصلی: تشخیص دستکاری های مخرب از عملیات عادی. مشکل فنی: پیگیری تغییرات در دستکاری های پیچیده. چالش امنیتی: جلوگیری از دستکاری های غیرمجاز داده های حساس. نتیجه گیری کاربردی برای استفاده در متون تخصصی و آموزشی دستکاری مهارتی اساسی در فناوری اطلاعات است که هم کاربردهای سازنده و هم جنبه های مخرب دارد. درک عمیق تکنیک های دستکاری برای توسعه دهندگان و متخصصان امنیت حیاتی است. با رشد حجم و پیچیدگی داده ها، روش های پیشرفته تر دستکاری در حال ظهور هستند. استفاده مسئولانه از این توانایی برای حرفه ای های IT ضروری است.
