جدول جو
جدول جو

معنی نائب الصدر

نائب الصدر
(ءِ بُصْصَ)
صدرالدین تبریزی محمد بن محمدرضا مشهور به نائب الصدر تبریز، مؤلف ’فرهنگ عباسی’ است. در کتاب دانشمندان آذربایجان آمده است: نائب الصدر خلف محمدرضا المدعو به صدرالدین تبریزی بوده کتاب لغتی در تاریخ 1225 هجری قمری برای عباس میرزا نائب السلطنه بعنوان فرهنگ عباسی تألیف کرده. (دانشمندان آذربایجان ص 370). مؤلف فهرست کتب خطی مدرسه سپهسالار زیر عنوان ’فرهنگ عباسی’ با نقل عبارت بالا می نویسد: ’و در ص 228 همان کتاب [دانشمندان آذربایجان] بنقل از نگارستان دارا گوید، صدرالدین محمد تبریزی خلف ملاّرضا قاضی عسکر متخلص به شفاء تبریزی است در علوم شرعیه و فنون ادبیّه و لغت عرب ید طولائی داشت و تحصیل علم و ادب را اول در خدمت والدماجد و بعد از آن در عتبات عالیات از آقای سیدمهدی بروجردی و آقا سیدعلی مجتهد و سایر مجتهدین عظام کرده و در اطلاع از مسائل شرعیه و آگاهی از فنون ادبیه بی نظیر است و طبعی موزون دارد و نظم و نثری با حلاوت به لغت پارسی و عربی دارد و له:
انیس الصب فی الحب العناء
فلیس عن العناء له الغناء.
و نیز آقای تربیت در ص 189 [کتاب دانشمندان آذربایجان] در ذیل شفا- ملارضا، پدر مرد نامبردۀ بالا گوید: در حوالی سنۀ 1208 به رحمت ایزدی پیوسته است، و میدانیم که وفات آقای سیدمهدی بروجردی (بحرالعلوم) به سال 1212 و وفات آقا سیدعلی (صاحب ریاضی) به سال 1231 بوده است بنابراین معلوم میشود از علماء قرن سیزدهم هجری بوده و از تصریح خود مؤلف فرهنگ عباسی در دیباچه میدانیم که به سال 1225 شروع به تألیف این کتاب نموده و از اطلاع بر اینکه صدرالدین محمد بن ملارضای مذکور در لغت ید طولائی داشته و در اطلاع از مسائل شرعیه بی نظیر است، گمان نزدیک به یقین پیدا می کنیم که مؤلف این فرهنگ [فرهنگ عباسی] همین صدرالدین محمد بن ملارضا میباشد و مؤلف نگارستان از این فرهنگ وی خبر نداشته که در کتاب خود آن را یاد نکرده و یا تألیف کتاب او پیش از این فرهنگ بوده است. (فهرست کتاب خانه مدرسه عالی سپه سالار ج 2 صص 224-225)
لغت نامه دهخدا