شب اندازه کردن کارها. (ترجمان القرآن جرجانی). شبی که در آن تقدیر چیزها کرده شود. شبی است در سال یکبار و در تعیین آن اختلاف روایات است مگر نزدیک اکثر، شب بیست وهفتم رمضان است و عبادت این شب بهتر از عبادت هزار ماه است. (غیاث). در این شب تقدیر امور سال می شود و روح و ملائکه به زمین نازل میشوند و آن شب نوزدهم یا بیست ویکم یا بیست وسوم رمضان یا یکی دیگر از شبهای سال است. صاحب کشاف اصطلاحات الفنون آرد: لیلۀقدر، شبی است با عزت و شرف که هرکه در آن طاعت کند عزیز و مشرف گردد. و در اصطلاح سالکان، شبی که سالک را به تجلی خاص مشرف گرداند تا بدان تجلی بشناسد قدر و رتبۀ خود را به نسبت با محبوب و آن وقت ابتداء وصول سالک باشد، یعنی جمع و مقام اهل کمال در معرفت: در شب قدر قدر خود را دان روز در معرفت سخن میران. کذا فی کشف اللغات - انتهی: شب عاشقت لیلهالقدر است چون تو بیرون کنی رخ از جلبیب. رودکی. با رنگ و نگار جنت العدنی با نور و ضیاء لیلهالقدری. منوچهری. و اندر ماه رمضان لیلهالقدر است، آنک جلالت او اندر قرآن پیدا آمده است و گفتند که او را بدهۀ پسین جویند و نیز گفتند به طاقهای این دهه و چون مجهول بود بیشتر گمانی بر شب بیست وهفتم افتاده است اندر باب او. (التفهیم بیرونی ص 252)
