این شهر منسوب است به شیرین زن پرویز کسری که از زیباترین زنان جهان بود. ایرانیان میگفتند برای پرویز سه چیز است که برای هیچیک از شاهان قبل و بعد نبوده و نخواهد بود: اسب وی شبدیز و زن وی شیرین و خنیاگر وی باربد. در سبب بنای این شهر گویند پرویز که در کرمانشاه اقامت داشت دستور داد که برای وی باغی به مساحت دو فرسنگ در دو فرسنگ احداث کنند و در آن همه گونه وحوش و طیور فراهم آورند و هزار کس بر آن گماشت. پس از هفت سال که از بنای آن فراغت یافتند از باربد خواننده خواستند که شاه را از آن آگاه سازد. وی سرودی به نام باغ نخجیران ساخت و آن را در حضور شاه خواند، چون شاه از باده مست شد و از شنیدن آواز باربد به طرب آمد شیرین را گفت که از من چیزی بخواه، شیرین گفت آرزوی من آن است که در این باغ دوجوی سنگی ساخته شود و در آنها شراب جریان یابد و درمیان آن دو برای من قصری بنیاد کنی که در سراسر کشور مانند آن نباشد، شاه که از باده مست بود گفت چنان کنم و سرانجام به قول خود وفا کرد. (معجم البلدان). شهر کوچک قصرشیرین در 735 هزارگزی طهران و 21 هزارگزی مرز ایران و عراق کنار رود خانه الوند واقع شده. مختصات جغرافیایی آن به شرح زیر است: طول 45درجه و 35 دقیقه، عرض 34 درجه و 31 دقیقه. ارتفاع از سطح دریا 326 متر. اختلاف ساعت با طهران 24 دقیقه و30 ثانیه است (طهران ساعت 12، قصرشیرین ساعت 11 و 35 دقیقه و 30 ثانیه). ضمناً طهران 824 گز از قصرشیرین بلندتر است. قصرشیرین به واسطۀ موقع سیاسی و اقتصادی و واقع شدن در مسیر بزرگترین راه عربستان و فلات مرکزی ایران از ازمنۀ قدیم دارای اهمیت بوده و بسیاری از سلاطین قدیم در احیاء و آبادی آن اقدام نموده اند، مخصوصاً در عصر خسروپرویز این شهر بسیار آباد و مدتی مقر زمستانی آن سلطان بوده است. در دورۀ صفویه نیز بناهای معتبری مانند رباط و مسجد در آن بنا گردیده، از آن به بعد به واسطۀ ضعف حکومت مرکزی و مخصوصاًجنگ بین الملل اول مانند سایر نقاط غرب رو به ویرانی گذاشت. در زمان رضاشاه نهری از رود خانه الوند برای شهر منشعب گردید که کاملاً مسلط به شهر شده و گنجایش 23 سنگ آب دارد. خیابانها احداث و بناهای دولتی در آن بنا گردید. گرچه مانند سایر اقدامات به پایان نرسید ولی بااین حال شهر قصرشیرین از شهرهای غرب آبادتر و پاکیزه تر است. خیابانی که منتهی به جادۀ کرمانشاه میگردد خیابان مدائن نامیده شده، از فلکۀ مرکزی آن خیابان شاهپور (سابق) منشعب در دویست گزی رودخانه به میدان خسرو میرسد، سپس از میدان مذکور در موازات رودخانه تا منبع آب ادامه می یابد و به خیابان خسرو مشهور است. از مقابل منبع آب خیابانی که شیرین نام داشت از مقابل فرمانداری گذشته به پل رود خانه الوند و راه شوسۀ نفت شاه منتهی میگردد. آب شهر قسمتی به وسیلۀ لوله و قسمتی به وسیلۀ نهرهای کوچک که از نهر پهلوی منشعب میگردند تأمین میشود. فقط آب مخصوص بهداری و قرنطینه تصفیه میشود. هوای قصرشیرین گرمسیری است ولی به واسطۀ وجودرود خانه الوند و اینکه در حدود 326 گز از سطح دریامرتفعتر است تابستان زیاد گرم نمی شود. گاراژ و مسافرخانه های شهر در طول خیابان شاهپور (سابق) و اکثر دکاکین شهر در طول خیابان خسرو واقع است. از عمارات زیبا و قابل توجه، بنای قرنطینۀ شهر است. روشنائی شهر به وسیلۀ دو موتور مولد برق که به شرکت سهامی دایر شده است تأمین شده و فقط شبها روشن است. در این شهر بیمارستان وجود ندارد، فقط دارای دو درمانگاه دولتی درمانگاه شهرداری و درمانگاه قرنطینه است. شهر قصرشیرین در حدود 10هزار تن جمعیت دارد ولی در زمستان به واسطۀ مراجعت ایلات عشایر از ییلاق بیش از 12هزار تن سکنه پیدا میکند. از آثار و ابنیۀ باستانی خرابه هائی در اطراف شهر دیده میشود که وضع فعلی آنها قابل اهمیت نیست
