ابن احمد بن عبدالجبار بن احمد بن خلیل همدانی اسدآبادی بغدادی شافعی معتزلی، مکنی به ابوالحسن. از فحول علمای عامه است که در زمان خود رئیس معتزله بوده و مصنفات بسیاری در مذاهب اعتزال و تمامی فنون دیگر که گویندبالغ بر چهارصدهزار ورق است بدو منسوب و اقوال مختلف او در کتابهای فریقین خصوص در کلام و اصول فقه منقول است و از اساتید سیدرضی و با یک واسطه از مشایخ روایت خطیب بغدادی میباشد. و مناظرۀ او با شیخ مفید که در موضوع حدیث غدیر و اصحاب جمل وقوع یافته مشهور است. مراتب علم و فضل و کمال او مورد تصدیق و اذعان صاحب بن عباد بوده و به امر آن وزیر از بغداد به ری آمده و به وظائف تدریس قیام نموده و در تمامی بلاد ری قاضی القضاه بوده و در مجلس وزیر معظم با ابواسحاق اسفراینی اشعری ابراهیم بن محمد ملاقات کرده و موافق مذهب معتزله گفت: سبحان من تنزه عن الفحشاء، پس ابواسحاق نیز موافق مذهب اشعری گفت: سبحان من لایجری فی ملکه الا مایشاء. تألیفاتی دارد. او راست: 1- تنزیه القرآن عن المطاعن، این کتاب در قاهره چاپ شده است. 2- علم الکیمیاء. 3- العمد فی اصول الفقه. وی به سال 415 هجری قمری یا اواخر 414 در ری وفات یافت. (روضات ص 421) (تاریخ بغداد ج 11 ص 113) (ریحانه الادب ج 3 ص 270)
