محمد سعید بن محمد مفید قمی، معروف به قاضی سعید و ملقب به حکیم کوچک. از اجلۀ علمای نامی امامیه و مفاخر فضلای حدیث و حکمت و فنون ادبیه. عالمی بوده است عارف متشرع، ربانی و حکیمی ادیب و کامل و محقق صمدانی و در مراتب تأویل و عرفان و حکمت و استنباط نکات خفیه اسرار مکنونه و دقائق کشفیۀ مخزونه در آیات و احادیث دینی مؤید بروح القدس و مشمول تأییدات غیبی بوده و به عرفان و تصوف میل مفرط داشته و در اسماء الله قائل به اشتراک لفظی بوده و در همین موضوع دو رسالۀ عربی و پارسی تألیف کرده و نام رسالۀ فارسی کلید بهشت است. وی از شاگردان ملامحسن فیض کاشانی و ملاعبدالرزاق لاهیجی و ملارجبعلی تبریزی بوده و شاه عباس ثانی و درباریان او وی را بسیار تجلیل نموده و به زیارت و دیدنش میرفته اند او راست: 1- الاربعون حدیثاً که آن را در سی سالگی تألیف نموده و شرح چهل حدیث در معارف و مشحون از تحقیقات علمی است. 2- الاربعونیات لکشف انوار القدسیات، و این کتاب از مصنفات ممتاز و برجسته بوده و در آن چهل رسالۀ خود را که در چهل باب از ابواب معارف و تحقیقات و هریک اسمی خاص داشته مثل روح الصلوه و فوائد رضویه و حدیقه و ردیّه و مانند اینها جمع کرده و به همین اسمش موسوم ساخته است. 3- اسرار الصلوه که در حاشیۀ شرح هدایۀ ملاصدرا چاپ شده. 4- اسوار الصنایع در صناعات خمسۀ قیاسیۀ منطقیه (شعر و خطابه و جدل و برهان و مغالطه) و به تصریح خودش از صناعیۀ میرفندرسکی هم استمداد نموده است. 5- حاشیۀ اثولوجیای ارسطو. 6- حاشیۀ شرح اشارات خواجه. 7- الحدیقه الوردیّه و السوانح المعراجیه که یکی از رساله های چهل گانه اربعینات مذکور فوق است. 8- حقیقه الصلوه. 9- روح الصلوه و آن یکی از رساله های چهل گانه فوق است. و شاید این هردو همان اسرار الصلوه مذکور فوق باشند. 10- شرح توحید صدوق که سه مجلد است. 11- شرح حدیث بساط. 12- شرح حدیث غمام. این کتاب را به سال 1099 هجری قمری در اصفهان تألیف نموده و یک نسخۀ آن بشمارۀ 1849 در کتاب خانه مدرسه سپهسالار جدید تهران موجود است. 13- فوائد رضویه و آن یکی از رساله های اربعینات مذکور فوق است. 14- کلید بهشت و آن رساله ای است پارسی در اشتراک لفظی اسماء الله چنانکه بدان اشاره شد. باری قاضی سعید مدتی متصدی امر قضاء در شهر قم بوده و این کاشف از تبحر وی در شرعیات نیز میباشد. وی تا هنگام وفات در همان شهر اقامت داشته است. وفات او موافق آنچه در عنوان حاشیۀ اثولوجیا از کتاب ذریعه تصریح شده به سال 1103 هجری قمری بوده است. و مخفی نماند که شیخ محمدحسین برادر قاضی سعید نیز از اکابر علمای عصر خود واز شاگردان ملارجبعلی بوده و تفسیر بزرگی بر قرآن مجید نوشته که حاکی از تبحر وی میباشد. وی در اواخر قرن یازدهم هجری درگذشته است. سال وفات وی معلوم نیست. (هدیه الاحباب ص 215) (روضات الجنات ص 302) (مواضعی ازالذریعه) (انجم فروزان در تاریخ قم تألیف عباس فیض ج 2) (ریحانه الادب ج 3 ص 268)
