پیثاگوراس. پیتاگر. از فلاسفۀ بزرگ یونان است که میان سالهای 583 تا 572 قبل از میلاد در شهر سامس تولد یافت و چون پیکراتس در آن شهر حکومت جبارانه ای آغاز کرد از وطن دوری گرفت و به ایتالیا رفت، پیش از آن نیز مصر و قسمت های مختلف یونان را سیاحت کرده بود. مسافرتهای او به هند و کشورهای مشرق ظاهراً حقیقت ندارد. فیثاغورس با حکومت عامه و تبلیغاتی که دماگوگوسها در راه ایجاد حکومت جباری میکردند مخالف بود و به همین سبب برضد آنان با حکومت اشرافی دریس بساخت و بر آن شد که مردم را به علوم راغب سازد و اندک اندک اخلاق و عقاید آنان را به طریق صواب رهبری کند. فیثاغورس به ریاضیات عشق و عقیدۀ بسیار داشت، چنانکه اصل فلسفی اعداد و تطبیق آنها با علوم طبیعی و الهی و معرفهالروح واخلاق، زادۀ فکر اوست. وی چنانکه مورخان قدیم نگاشته اند در ریاضیات و فیزیک و نجوم کشفیات و اختراعات متعدد داشته که اکنون حقیقت آنها بر ما مجهول است. اختراع جدول ضرب را نیز بدو نسبت میدهند. و میگویند که عنوان فلسفه را نخست او استعمال کرد. از تاریخ مرگ او اطلاع دقیقی در دست نیست. (از تاریخ تمدن قدیم فوستل دو کولانژ ترجمه نصرالله فلسفی، قسمت فرهنگ اعلام)
