ابن نافع. مکنی به ابوالحسن و ملقب به زریاب. مولای مهدی خلیفۀ عباسی و موسیقی دان مشهور عهد خویش بود. وی شاعر و دانا به برخی از علوم طبیعی و احوال و سیر پادشاهان و خلفا بود. آواز خوشی نیز داشت. زریاب نخستین بارعود را که تا آن زمان چهار وتر داشت بر پنج وتر قرار داد. غناء را در بغداد نزد اسحاق موصلی آموخت و درکودکی نزد هارون الرشید آواز خواند. سپس به شام و ازآنجا به اندلس رفت و عبدالرحمان بن حکم شخصاً به استقبال او آمد و وی را تنها ندیم خویش قرار داد و برای او دویست دینار در ماه مقرر کرد. وی در حدود سال 230 هجری قمری در قرطبه درگذشت. او در این شهر ساختن مضراب عود را از پرهای بال کرکس اختراع کرد در حالیکه عود را تا آن زمان از چوب میساختند. (از الاعلام زرکلی از نفح الطیب ج 2 ص 749 و الاغانی ج 4 ص 354 و کتاب بغداد طیفور ص 153 و تاج العروس ج 1 ص 286). و رجوع به ترجمه مقدمۀ ابن خلدون پروین گنابادی ج 2 ص 865 شود
