ابن حسن بن صدقۀ مصری الاصل یمانی حنفی، مشهور به امام بیرم پاشا. محدث بود. او راست: ادراک الحقیقه فی تخریج أحادیث الطریقه المحمدیه، که در سال 1050 هجری قمریاز تألیف آن فراغت یافت. (از معجم المؤلفین بنقل از کشف الظنون ص 1112. هدیهالعارفین بغدادی ج 1 ص 756). محدث کسی است که علاوه بر نقل احادیث، در تشخیص راویان ضعیف، ناقلان جعلی، و تناقض های روایی تخصص دارد. علم رجال به عنوان شاخه ای از دانش حدیث، به وسیلهٔ همین محدثان شکل گرفت و برای هر حدیث، مسیر انتقال آن از راوی به راوی مشخص شد. این سطح از دقت علمی، تنها در تمدن اسلامی به چشم می خورد و نمونه ای از نهادینه شدن عقلانیت در دین است.
