نام ناحیه ای است در گیلان. مطابق تقسیماتی که در جغرافی کیهان برای گیلان شده، هفدهمین ناحیه محسوب است. از شمال محدود است به اسالم و از مغرب به خلخال، و از جنوب به شاندرمن و گسکر طول آن 431 و عرض آن 30 کیلومتر، و به دو ناحیه تقسیم میشود: اول گل دولاب که دارای اراضی پست است، دوم ناحیۀ کوهستانی که آن را طالش دولاب میگویند. آب و هوای قسمت پست آن ناسالم و مهمترین قراء آن پونل است که بین چاپ سرا و شفارود واقع شده، و معدن سنگی دارد، و بواسطۀ راه آهن کوچکی به مرداب متصل میشود، و سنگهائی که برای ساختن بندر انزلی لازم بوده از آن معدن حمل شده، جمعیت طالش دولاب در حدود 15000 نفر و تقسیمات جزء آن از این قرار است: آب کنار، گیله دولاب، قشلاق طالش دولاب، ییلاق طالش دولاب. و بعلاوه دارای قراء متعدد میباشد. (جغرافی کیهان ج 2 ص 278) در طالش دولاب جنگلهای قابل بهره برداری بسیار است. (جغرافی کیهان ج 3 ص 8). در اطراف طالش دولاب معدن نفط یافت میشود. (همان کتاب ج 3 ص 238). خطی از راه آهن از کنار مرداب از خاک وزان شروع شده و پس از طی دو فرسخ از جنگل به خاک طالش دولاب میرسد، فقطاستفاده ای که از این راه میشده، حمل سنگ از کوه به بندر انزلی، و گاهی هم حمل زغال سنگ و هیزم و برنج بوده، فعلاً این راه متروک، و دائر کردن آن مستلزم مخارج زیادی است. (جغرافی کیهان ج 4 ص 470). بعضی تصور می کنند که ’کادوسیان’ نیاکان طالشهای کنونی بوده اند و کادوس مصحف، یا یونانی شدۀ تالوش است که در قرون بعد تالش یا طالش شده. مدرکی عجالهً برای تأیید این حدس نداریم. (ایران باستان ج 2 ص 1129). در عهدنامۀ گلستان که در سال 1228 هجری قمری برای تعیین حدود سرحدی بین دولتین ایران و روس منعقد گردید، طالش که جزء ایران بود، به تصرف روسها درآمد. سپس در سال 1243 هجری قمری عهدنامۀ ترکمانچای انعقاد یافته و عهدنامۀگلستان فسخ شد که تا این تاریخ نیز عهدنامۀ ترکمانچای مجری است. (جغرافی کیهان ج 3 صص 22-21). نام یکی از بلوک پنجگانه شهرستان خمسۀ طوالش است. این بلوک فعلاً به سه دهستان میانده، بره سر، خشابر تقسیم شده است. طالش دولاب از شمال به دهستان اسالم از جنوب به شاندرمن و از خاور به گیل دولاب و از باختر به کوهستان بین خلخال و دریای خزر محدود است. سکنۀ طالش دولاب مسلمان و سنی اند و زبان مادری آنها طالشی و عموماً به ترکی آشنا هستند. قسمت عمده قراء طالش دولاب از رود خانه شفارود، دنیاچال و چاف رود مشروب میگردد. محل ییلاقی آنها سرچشمۀ رودهای مذکور میباشد. راه شوسۀ بندر انزلی به آستارا از وسط دهستان عبور میکند شغل عمده سکنه زراعت و گله داری است. تابستان اکثر سکنه به ییلاق میروند... (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 2)
