جدول جو
جدول جو

معنی شیبانی ازبک

شیبانی ازبک
(شَ)
شیبک خان ازبک، محمدشاه بخت خان بن بوداق سلطان بن ابوالخیر بن دولت شیخ بن ابراهیم اغلن بن فولاداوغلن بن منگوتیموربن باداکول بن جوجی خان بن چنگیزخان، مؤسس خاندان امرای شیبانی (متولد 855 هجری قمری / 1500 میلادی مقتول 916 هجری قمری / 1510 میلادی). خاندان شیبانی ابتدا در سیبری ساکن بودند و در ناحیۀ تیومن سمت امارت داشتند. یک قسمت عمده از این شعبه تحت فرماندهی محمد شیبانی بماوراءالنهر کوچ کردند و امرای تیموری را از بین برده دولت ازبکان را تأسیس نمودند. شیبک خان بمناسبت نام جدش ’شیبانی’ تخلص میکرد. وی مردی بسیار دلیر و جنگجو و خودخواه و متعصب بود. در سال 906 هجری قمری قسمتی از شهر ماوراءالنهر را با شهر سمرقند از یکی از نوادگان امیر تیمور گرفت و بسلطنت نشست و از آن پس تا سال 913 هجری قمری نیز تمام ترکستان و ماوراءالنهر را با قسمتی بزرگ از افغانستان و سراسر خراسان و استرآباد را از دست بازماندگان سلطان حسین میرزا بایقرا و دیگر جانشینان تیموری بدرآورد و از مغرب و جنوب با ولایت عراق عجم و کرمان و یزدکه در قلمرو شاه اسماعیل اول صفوی بود همسایه شد. چون در مذهب تسنن تعصب وافر داشت و با شیعه بسختی دشمن بود و به شاه اسماعیل بچشم دشمن مینگریست و او را در نامه ها تحقیر می کرد، شاه اسماعیل در سال 916 ه. ق. با لشکر بسیار بخراسان تاخت و شیبک خان از بیم اوبقلعۀ مرو پناه برد و محاصره شد. شاه اسماعیل عاقبت او را بحیله از قلعه بیرون کشید و بجنگ وادار ساخت. در نبرد سختی که در نزدیک قریۀ محمودآباد در سه فرسنگی مرو میان دو حریف درگرفت پس از کشتاری هولناک شکست در ازبکان افتاد. شیبک خان با گروهی از همراهان در چهاردیواریی محصور شدند و خان در زیر سم ستوران لشکر خود پایمال گردید و جسدش را نزد شاه اسماعیل بردند و سرش را از تن جدا کردند و پوست سرش را پر از کاه کرده برای سلطان بایزید عثمانی فرستادند و استخوان کله اش را طلا گرفتند و از آن قدح شراب ساختند. (از فرهنگ فارسی معین). رجوع به دائره المعارف اسلامی شود
لغت نامه دهخدا