ابن حاتم بن قبیصه بن مهلب ازدی، از امرا و نیکوکاران و حاجب منصورعباسی بود، مهدی بن منصور او را ولایت سند داد و سپس او را به بصره و پس از آن به کوفه منتقل کرد، در زمان هارون الرشید به حکومت فلسطین گماشته شد و بعد معزول گردید و به بغداد رفت و آنگاه که برادرش یزید بن حاتم امیر افریقیه درگذشت وی بجای او به حکومت قیروان منصوب شد (171 ه، ق،) و هم بدانجا درگذشت، وی به علم و شجاعت و دوراندیشی موصوف بود، (از اعلام زرکلی چ 2 ج 3 ص 63)، و رجوع به حبیب السیر چ خیام ج 2 ص 406 و اعلام المنجد و فتوح البلدان بلاذری و البیان و التبیین ج 2 ص 195 و عیون الاخبار (فهرست) و ذکر اخبار اصبهان ج 1 ص 314 و العقد الفرید ج 1 ص 56 و ج 2 ص 44 و 243 شود
