جدول جو
جدول جو

معنی حکم بیاضی

حکم بیاضی
(حُمِ بَ)
حکمی که تنها به امضاء یا مهر شاه یا امیری رسد و بدفاتر نگذرد، برای پنهان ماندن محتوی آن یا تسریع در ارسال و اجرای آن. صاحب غیاث گوید: یکی از اصناف حکم پادشاهی است و آن از حکم دفتری معتبر (تر) باشد. (غیاث از مصطلحات). و در تتمۀ برهان یا ملحقات برهان آمده است: علامی فهامی، (مراد شیخ ابوالفضل بن شیخ مبارک ناگوری است) در آئین اکبری نوشته که چون برخی احکام سلطنت درنگ برنمی تابد از جهت تعجیل و اخفای راز، منشور مقدس تنهابه نگین شاهی پیرایه گیرد و از دفاتر نگذرد و آن راحکم بیاضی گویند. - انتهی. در وقت عرش آشیانی، حکم بیاضی معتبرتر از احکام دفتری بود و در عهد اخلاف آن جناب کم رتبه شد و رسیدنش بنگین شاهی هم نمانده، بمهرامرا باشد، لکن از دفتر نگذرد و از این جهت کم اعتبار است. و در بهار عجم عین عبارات فوق آمده است و پس از آن گوید: نظر به این معنی، میرزا صائب فرموده:
تعجیل تیغ یار بود در هلاک ما
حکم بیاضی یی که بدفتر نمیرسد.
اگرچه حکم بیاضی بلندرتبه نبود
بدور گردن او اعتبار پیدا کرد.
صائب
لغت نامه دهخدا