حسن بن زیاد لؤلؤئی. فقیه، مکنی به ابوعلی. از اصحاب ابوحنیفه و شاگردان او. او راست: کتاب ادب القاضی، کتاب الخصال، کتاب معانی الایمان، کتاب الخراج، کتاب الوصایا، کتاب الفرایض و هم کتاب امالی فی الفروع و غیره. یحیی بن آدم گفت: فقیه تر از حسن بن زیاد ندیدم، شغل قضا بگرفت و سپس از آن استعفا گفت. وی به سال 184 هجری قمری درگذشت. (طبقات الفقهاء ص 115). یکی از مشاهیر فقهای حنفی است در پاره ای از مسائل با امام ابویوسف اختلاف داشت. دوازده هزارحدیث از ابن جریح روایت کند و چندین اثر در فقه و حدیث از خود به یادگار گذارد و به سال 184 هجری قمری درگذشت. زرکلی گوید: حسن بن زیاد، مکنی به ابی علی. از مردم کوفه و قاضی و فقیه و از اصحاب ابوحنیفه بود و ازوی سماع حدیث کرد و به مذهب او در رأی عالم بود به سال 194 هجری قمری قضاوت کوفه یافت و پس از چندی استعفا کرد. از کتب اوست: ادب القاضی، معانی الایمان، النفقات الخراج، الفرائض، الوصایا الامانی، و نسبت او بفروش لؤلؤ است (وفات 204 هجری قمری / 819 میلادی). (الاعلام زرکلی ج 1 ص 226). در تاریخ وفات او اختلاف است حاج خلیفه ذیل ’ادب القاضی’ 182 و بعضی 184 و برخی 204 نوشته اندو ظاهراً تاریخ وفات همان 204 است که سمعانی نیز تصریح کرده و تاریخ 182 و 184 که بعضی سال وفات او دانسته اند تصحیفی باید باشد از 194 سال قضاوت وی در کوفه. و رجوع به فوائد الهیه ص 60 و انساب سمعانی شود
