حاجب حسام الدین حاجب حسام الدین موصلی، وی نایب الملک الاشرف مظفرالدین موسی ایوبی، در خلاط یا اخلاط بود. و وقتی شرف الملک وزیر در غیاب سلطان جلال الدین منکبرنی لشکریان جلال الدین را به غارت حدود ارزنهالروم و اخلاط فرستاد، لشکریان مزبور از این حاجب حسام الدین علی موصلی شکستی سخت خوردند. و این امر باعث شد که سلطان جلال الدین به طور ناگهانی به خلاط حمله کند ولی به واسطۀ دفاع دلیرانۀ مردم آنجا و حاجب علی، سلطان جلال الدین در سال 623 هجری قمری ناچار به بازگشت شد. در سال 625 هجری قمری شرف الملک وزیر جلال الدین، ملکه دختر طغرل سوم را که به عقد جلال الدین درآمده و در خوی بود، متهم به طرفداری از اتابکان کرد و در غیاب سلطان جلال الدین که به جنگ مغولان به اصفهان رفته بود، به تصرف بلاد او اقدام کرد. ملکه به حاجب علی پناه برد و متصرفات خود را تحت اختیار وی قرار داد تا از آنها دفاع کند. حاجب علی به خوی آمد و سپس بر مرند و خوی مسلطگشت و ملکه را نیز با خود برد. و در همین سال در نزدیکی ’پرگری’ که از نواحی ارمنستان است شکست سختی ازقوای سلطان جلال الدین خورد و در پرگری متحصن شد. پس از رفع محاصره، به محل حکومت خود یعنی اخلاط رفت. و چندی بعد الملک الاشرف یکی از امرای خود را به نام عزالدین آیبک به حکومت اخلاط برگزید. و مقارن این احوال اخلاط نیز در محاصرۀ شدید سلطان جلال الدین قرار گرفت و سلطان از حاکم جدید تسلیم حاجب علی را خواستار شد و حاکم، یعنی عزالدین آیبک، حاجب را به قتل رسانید وسر او را نزد جلال الدین فرستاد. اما جلال الدین به این امر راضی نشد و دست از محاصره برنداشت و سرانجام دربیست وهشتم جمادی الاخرۀ سال 627 هجری قمری اخلاط را فتح و ویران ساخت. (از تاریخ مفصل ایران، مغول صص 120 -132) (از حبیب السیر چ کتاب خانه خیام ج 2 ص 662)
