جدول جو
جدول جو

معنی تیر

تیر
نام فرشته ای است که بر ستوران موکل است و تدبیر و مصالحی که در روز تیرماه تیر واقع شود به او تعلق دارد، (برهان) (از فرهنگ جهانگیری) (از فرهنگ رشیدی) (از انجمن آرا) (ازآنندراج) (از ناظم الاطباء)، به این معنی در اوستا ’تیشتریه’، در پهلوی ’تیشتر’ ... که به ستارۀ شعرای یمانی و یکی از ایزدان اطلاق شده، فرشتۀ مزبور نگهبان باران است و بکوشش او زمین پاک از باران بهره مند گردد و کشتزارها سیراب شود، نام این فرشته در لغت فرس و برهان قاطع به ’بشتر’ تصحیف شده ... چنانکه گفته شود تیشتر به شعرای یمانی که در زبانهای اروپایی ’سیریوس’ خوانده و ستارۀ باران دانسته شده، نیز اطلاق گردیده است و به این معنی در ضمن اصطلاحات بحری در کتاب ابن ماجد موسوم به کتاب ’الفواید فی اصول البحر و القواعد’ و هم در نهایهالارب نویری آمده ... گویند هرگاه تیشتر از آسمان سر برزند و بدرخشد مژدۀ ریزش باران میدهد، در اوستا قطعۀ ’تیریشت’ در نیایش فرشتۀ باران است، بدیهی است که تیر در این مورد تغییریافتۀ همین واژۀ ’تیشتر’ است، در پهلوی علاوه بر تیشتر، تیر هم آمده است ...، و این کلمه را با تیر به معنی سهم عربی نباید اشتباه کرد، ماه چهارم سال و روز سیزدهم هر ماه بنام ایزد مذکور است، ابوریحان بیرونی در فهرست روزهای ایرانی در آثارالباقیه ’تیر’ و در سی روز ماه نزد اهل خوارزم روز مزبور را ’جیزی’ (چیزی) و در سغدی ’تیش’ یاد کرده، زردشتیان نیز این روز را ’تیر’ خوانند، (حاشیۀ برهان چ معین)، رجوع به فرهنگ ایران باستان ص 58 شود
لغت نامه دهخدا