بیزمارک، عنوان کاملش اوتوفورست فون بیسمارک معروف به صدر اعظم آهنین (1815- 1898 میلادی)، سیاستمدار آلمانی و موجد امپراطوری آلمان، نخست وزیر (1862- 1890 میلادی) پروس، صدر اعظم (1871- 1890 میلادی) آلمان، وی پارلمان را بعلت اینکه با بودجۀ تسلیحاتی او مخالفت کرد منحل ساخت (1862 میلادی) و بر سر مالکیت شلسویگ هولشتاین، به اتفاق اتریش با دانمارک جنگید (1864 میلادی)، پس از پیروزی، اختلاف نظر او با اتریش بر سر ادارۀ نقاطی که از دانمارک گرفته بودند منجر به جنگ اتریش و پروس شد (1866 میلادی) که دست اتریش را از آلمان کوتاه کرد آنگاه به منظور تجدید سازمان آلمان و قرار دادن آن تحت رهبری پروس اتحادیۀ آلمان شمالی را ترتیب داد، عمداً پیام ’امس’ را تحریف کرد و جنگ فرانسه و پروس (1870- 1871 میلادی) را برانگیخت، در ژانویۀ 1871 میلادی ویلهلم اول (پادشاه پروس) امپراطور آلمان اعلام شد، بیسمارک که وحدت آلمان را با جنگ تأمین کرده بود کوشید که با صلح آن را استوار سازد، آلمان را در 1879 میلادی با اتریش و در1882 میلادی با ایتالیا متحد ساخت و با روسیه آشتی کرد و در اروپا نقش داوری پیش گرفت، بیسمارک در 1878 میلادی دست به اقدامات شدیدی علیه سوسیالیست ها زد و نشر آثار سوسیالیست ها را ممنوع ساخت و در سال های 1883- 1887 میلادی یک سلسله قوانین اصلاحات اجتماعی گذرانید، در نتیجۀ سیاست بیسمارک تجارت و صنعت مستعمرات آلمان به سرعت توسعه یافت، ویلهلم دوم که از نفوذ بیسمارک خرسند نبود در 1890م، او را برکنار کرد، بیسمارک در دورۀگوشه گیری به شدت از سیاست های ویلهلم انتقاد کرده و خاطرات خود را نوشته است، (از دائره المعارف فارسی)
