تمبقطی. ابوالعباس احمدبابابن احمد بن عمر بن محمد اقبت الصنهاجی السودانی معروف به بابا (963- 1032 هجری قمری) او راست: کتاب نیل الابتهاج ذیل الدیباج و تکمله کنایه المحتاج. وی ازمردم سودان نیست بلکه از صنهاجه از قبیله ایست که آنرا مسوفه گویند. وی در طلب علم کوشید و نحو را نزد عم خود ابوبکر شیخ الصالح آموخت و تفسیر و حدیث و فقه و اصول و عربیت و بیان و تصوف و جز آن را نزد علامۀبغیع فراگرفت و سالها ملازمت او داشت و نزد پدر خویش حدیث و منطق را سماع کرد و نزد طلاب شهرت یافت. و عده ای از کتب که شمارۀ آنها بر چهل بالغ شود تألیف کرد و مردم و بزرگان طلاب گرد او جمع می آمدند و ملازمت او اختیار میکردند و قاضیانی مانند ابوالقاسم بن ابی النعیم و ابوالعباس بن القاضی نزد او قرائت کردند، و مکرر برای فتوی تعیین شد. وی در تنبکتو بسال 1032 و به قولی بسال 1306 هجری قمری درگذشت. از مصنفات اوست: 1- ارشادالواقف لمعنی نیهالحالف. 2- افهام السامع بمعنی قول الشیخ خلیل فی النکاح بالمنافع. 3- انفس الاعلاق فی فتح الاستغلاق من فهم کلام خلیل فی درک الصداق. 4- فتح الرزاق فی مسألهالشک فی الطلاق. این رسایل در فاس در مجموعه ای بسال 1307 ه. ق. طبع شده است. 5- ترجمه خلیل بن اسحاق مالکی ازکتاب تکمله الدیباج نقل شده و در مقدمۀ کتاب المختصر در فقه تألیف شیخ خلیل بن اسحاق. 6- نیل الابتهاج بتطریزالدیباج، و آن ذیل بر کتاب الدیباج المذهب فی معرفه علماءالمذهب تألیف ابن فرحون یعمری است و آن در سال 1005 هجری قمری در شهر مراکش از غرب اقصی بپایان رسید و در فاس بسال 1317 هجری قمری چاپ شد و نیز درهامش الدیباج المذهب در مصر به سال 1329- 30 طبع شده است. (معجم المطبوعات ج 1 ستون 379- 380)
