ساسانیان. بنی ساسان. نام سلسله ای از پادشاهان ایران پس از اشکانیان منسوب به اسم جدّ مؤسس این پادشاهی، اردشیر بابکان. اردشیر بابک یا بابکان از احفاد موبدی موسوم بساسان بوده و پدر او پاپک درمعبدی به استخر ریاست داشته. نهضتی که اردشیر پیشواو قائد آن گردید برای برچیدن اوضاع ملوک الطوایف و تجدید عظمت و شوکت و رسوم دین باستانی ایران یعنی رسانیدن مملکت بپایۀ بزرگواری و مجد دولت هخامنشی و هدم و برانداختن آثار غلبۀ اسکندر بود. گذشته از صعوبت و عسرتی که پیشرفت این منظور در داخلۀ کشور داشت روم شرقی بمغرب و قبائل ترک بشمال و شرق دو عائق بزرگ بودند. اردشیر و اخلاف او بر جملۀ این موانع فائق آمدند و بتوحید و بسطت و تحکیم بنیاد ملک کامروا گشتند و از 226 تا 632 میلادی یعنی چهارصد سال و اندی سلطنت راندند. و عاقبت بر حسب ناموس طبیعت تاریخ، رو بانحطاط نهاده و مغلوب عرب گشته منقرض شدند: از آن چندان نعیم این جهانی که ماند از آل ساسان وآل سامان ثنای رودکی مانده ست و مدحت نوای باربد مانده ست و دستان. مجلّدی گرگانی. اردشیر اول (226) ، شاپور اول (238) ، هرمز اول (271) ، بهرام اول (272) ، بهرام دوم (276) ، بهرام سوم (293) ، نرسی (294) ، هرمز دوم (303) ، شاپور دوم (310) ، اردشیر دوم (381) ، شاپور سوم (385) ، بهرام چهارم ملقب بکرمانشاه (389) ، یزدگرد اول (404) ، بهرام پنجم (420) ، یزدگرد دوم (440) ، هرمز سوم (456) ، فیروز (458) ، بلاش (484) ، قباد (488) ، خسرو انوشیروان (531) ، هرمز سوم (579) ، خسروپرویز (590) ، شیرویه (628) ، اردشیر دوم (629) ، شهریار (629) ، پوراندخت (629) ، آزرمیدخت (632) ، خسرو (632) ، فرخ زاد (632) ، یزدگرد سوم (632) ، و یزدگرد سوم در حملۀ عرب مغلوب و کشته شد و ساسانیان به سیگنانفو نزد امپراطور چین رفته و از او مدد خواستند واو بفیروز پسر یزدگرد سپاهی داد تا بایران بازگشت ودر جنگی که خود فیروز سردار بود مقتول گردید
