نزد علماء هیئت عبارت است از تفاوت بین ارتفاع حقیقی و ارتفاع مرئی. و آن قوسی است از دائرۀ ارتفاع از کمترین جانب بین موقع دو خطی که از مرکز کوکب میگذرند و پایان مییابند بسطح فلک اعلی که یکی از آن دو خط خارج از مرکز عالم و دیگری خارج از منظر دیدگان است. و زاویه ای که حادث میشود از تقاطع دو خط نزد مرکز کوکب زاویۀاختلاف منظر نامیده میشود. و این اختلاف هنگامی که مرکز کوکب بر سمت رأس واقع شود و برسد بمنتهی درجۀ بودنش در افق حسی مرتفع و معدوم میگردد و ارتفاع مرئی از ارتفاع حقیقی بمقدار این زاویه نقصان مییابد. و این است اختلاف منظر در دائرۀ ارتفاع. و گاه باشد که اختلاف منظر در طول و عرض واقع شود. زیرا وقتی ما خارج کنیم دو دائرۀ عرض را که میگذرند بدو طرف موضع مرئی و موضع حقیقی از کوکب در دائرۀ ارتفاع، پس قوس واقع از منطقهالبروج بین تقاطع دو دائرۀ عرضیۀ مذکوره از کمترین جانب آن عبارت از اختلاف منظر در طول باشد. پس اگر دو قوس واقعه از دو عرض بین دو طرف دو خط مذکور و منطقهالبروج اختلاف یافتند مجموع آن دو قوس یا تفاضل بین آندو بر اختلاف مذهبین اختلاف منظر در عرض باشد. و اگر توضیح زیاده ازین خواهی بتصانیف عبدالعلی بیرجندی مراجعه نمای. (کشاف اصطلاحات الفنون). - اختلاف منظر ارتفاعی. - اختلاف منظر افقی، خفه کردن، امتناع نفوذ نفس به ریه و قلب یا دشواری آن، اختناق رحم، علتی است شبیه به صرع و غشی متناوب و این بیشتر در زنانی که حبس طمث دارند پیدا آید و همچنین زنان بی شوی را عارض شود. صاحب کشاف اصطلاحات الفنون در اختناق رحم آرد: علی وزن الافتعال، فی اللغه، خفه کردن. و فی الطب هو امتناع نفوذ النفس الی الرّیه و القلب او تعسره. و اختناق الرّحم هو سعی الرحم بالتقلص الی فوق او میلها بالاسترخاء الی احد الجانبین و قیل هذه عله شبیهه بالصرع و الغشی تنوب کنوائبه لاستحاله الماده الی کیفیه سمّیه تلدغ الدماغ عند ارتفاعها الیه و تؤذیه. و تحصل من ذلک حرکه تشنجیه و تؤذی القلب و یحصل من ذلک له غشی متواتر و هذه العله تعرض للنساء اللواتی یحبس فیهن الطمث و المنی. کذا فی بحرالجواهر
