جدول جو
جدول جو

معنی ابومنصور موفق هروی

ابومنصور موفق هروی
(اَ مَ)
موفق بن علی هروی. او را کتابی است در موادطب موسوم به الأبنیه عن حقایق الأدویه، بترتیب حروف هجا بفارسی و او بهند رفته و طب هندی را در آنجا فراگرفته است. و نسخۀ عکسی این کتاب در کتاب خانه وزارت فرهنگ موجود است. علامۀ قزوینی در باب کتاب مزبورنوشته اند ابداً معلوم نیست (تا آنجا که بنده تتبع کرده ام) که مؤلف در چه عصری بوده و در چه شهری میزیسته و بنام که این کتاب را تألیف نموده، فقط و فقط آنچه در دیباچۀ کتاب در خصوص آن امیر یا پادشاهی که این کتاب را مؤلف به اسم او تألیف نموده ذکر شده این عبارت است: ((تا آن هنگام که حاصل آمدم اندر حضرهعالی مولانا الامیر المسدد المؤید المنصور ادام اﷲ علوه پس او را دیدم ملکی بزرگوار و دانا الخ)). فلوگل و سایر مستشرقین ازین عبارت چنان فهمیده اند که مقصود منصور بن نوح بن نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی (350 -365 هجری قمری) است و بنظر بنده این مسئله بسیار مشکوک می آید زیرا که ظاهر عبارت چنان مینماید که کلمات الامیر المسدد المؤید المنصور همه از القاب تعظیم و تفخیمی معموله باشند که به اغلب ملوک و امرا اطلاق میشده است نه اینکه مراد از المنصور اسم آن پادشاه بوده است زیرا که این سه کلمه المسدد، المؤید، المنصور همه در عرض هم ذکر شده اند پس چه ترجیحی دارد که بگوئیم المنصور اسم یا لقب او بوده است نه المؤید یا المسدّد، وانگهی لقب رسمی منصور بن نوح مذکور بتصریح عموم مورخین الامیر السدید بوده است نه الامیر المسدد، ولی معذلک کله حدس فلوگل و سایر مستشرقین در اینکه مراد منصور بن نوح باشد بکلی محال و غیر ممکن نیست بخصوص که کلمه المسدد با لقب رسمی منصور بن نوح السدید هر دو از یک ماده اند مسئلۀ دیگر که انسان را در صحّت مقولات مستشرقین در موضوع عصر مؤلف بشک می اندازد. اینجاست که در پشت صفحۀ اول نسخه این عبارت بهمان خطکاتب اصلی مسطور است: ((کتاب الابنیه عن حقایق الادویه تألیف ابومنصور موفق بن علی الهروی حرسه اﷲ.)) که جملۀ دعائیۀ ((حرسه اﷲ)) تقریباً صریح است که مؤلف کتاب در حین استنساخ این نسخه بتوسط اسدی یعنی در سنۀ 447 هجری قمری در حیات بوده است و در این صورت چگونه معاصر منصور بن نوح سامانی میتواند باشد ولی احتمال ضعیفی نیز میرود که اسدی تمام عبارت مذکور را عیناً از روی نسخۀ اصلی که در حیات خود مؤلف نوشته شده بود استنساخ کرده است پس در این صورت جملۀ ((حرسه اﷲ)) راجع بعصر اسدی نخواهد بود بلکه متعلق به اصل نسخۀ منقول عنها خواهد بود. رجوع به مقالۀ کتاب الابنیه عن حقایق الادویه در بیست مقالۀ قزوینی ج 2 شود
لغت نامه دهخدا