فرایند شوفتان (Schüfftan Process) یکی از تکنیک های ابتدایی و خلاقانه جلوه های ویژه در سینما است که توسط اوگن شوفتان، فیلم ساز و مهندس آلمانی، در دهه 1920 اختراع شد. این تکنیک برای ایجاد ترکیب بندی های پیچیده و جلوه های ویژه در صحنه های فیلم استفاده می شد، مخصوصاً در زمانی که امکانات دیجیتال وجود نداشت. توضیح فرایند شوفتان فرایند شوفتان از آینه ها و بازتاب ها برای ترکیب صحنه های واقعی و مدل های مینیاتوری یا تصاویر نقاشی شده استفاده می کند. در ادامه به توضیح مراحل این تکنیک می پردازیم: 1. آماده سازی آینه: - یک آینه نیمه شفاف (آینه ای که نیمی از نور را بازتاب می دهد و نیمی را عبور می دهد) در زاویه ای مناسب نسبت به دوربین قرار داده می شود. 2. قرار دادن مدل یا تصویر نقاشی شده: - مدل مینیاتوری یا تصویر نقاشی شده از صحنه در جایی قرار می گیرد که بازتاب آن در آینه دیده شود. این مدل ها یا نقاشی ها معمولاً بخش هایی از صحنه هستند که در واقعیت بزرگ و پیچیده هستند، مانند ساختمان ها یا مناظر خیالی. 3. ترکیب صحنه واقعی و مدل: - صحنه واقعی با استفاده از دوربین فیلم برداری می شود. بخشی از صحنه واقعی از طریق آینه بازتاب داده شده و با مدل مینیاتوری یا تصویر نقاشی شده ترکیب می شود. 4. فیلم برداری: - ترکیب بازتاب شده در آینه و صحنه واقعی به طور همزمان فیلم برداری می شود. به این ترتیب، دوربین تصویر نهایی را به صورت یکپارچه ضبط می کند که شامل هر دو بخش واقعی و مدل یا نقاشی است. کاربردهای فرایند شوفتان 1. فیلم های علمی-تخیلی و فانتزی: - این تکنیک به ویژه در فیلم های علمی-تخیلی و فانتزی استفاده می شد تا جلوه های بصری پیچیده و دنیای های خیالی را خلق کند. یکی از معروف ترین استفاده های این تکنیک در فیلم `متروپلیس` (Metropolis) به کارگردانی فریتس لانگ بود. 2. ایجاد مناظر گسترده: - در صحنه هایی که نیاز به نمایش مناظر گسترده و پرجزئیات بود، فرایند شوفتان به کار می رفت تا بدون نیاز به ساخت فیزیکی این مناظر، آنها را به تصویر بکشد. 3. ترکیب صحنه های واقعی و مصنوعی: - برای ترکیب صحنه های واقعی با اجزای مصنوعی یا نقاشی شده که به صورت جداگانه قابل فیلم برداری نبودند. مزایا و محدودیت ها مزایا: - صرفه جویی در هزینه: این تکنیک به صرفه جویی در هزینه های ساخت و ساز و دکوراسیون های بزرگ کمک می کرد. - انعطاف پذیری: امکان ایجاد صحنه های پیچیده و خیالی بدون نیاز به ساخت فیزیکی آنها. محدودیت ها: - دقت بالا: نیاز به دقت بالا در تنظیم زاویه آینه و نورپردازی داشت تا ترکیب بندی صحیح به دست آید. - محدودیت در حرکت دوربین: به دلیل استفاده از آینه، حرکت دوربین محدود بود تا ترکیب بندی درست حفظ شود. نتیجه گیری فرایند شوفتان یک تکنیک خلاقانه و پیشرفته در زمان خود بود که به فیلم سازان امکان می داد جلوه های ویژه ای پیچیده و مناظر خیالی را در فیلم های خود ایجاد کنند. این تکنیک در زمان خود به عنوان یکی از ابزارهای اصلی در خلق جلوه های ویژه استفاده می شد و پایه ای برای توسعه تکنیک های مدرن جلوه های ویژه دیجیتال بود. روشی برای ترکیب کردن یک دکور کامل و بزرگ به کمک تصویر نقاشی شده یا ماکت، در نمایی از فیلم. در این روش آینه ای با سطح نقره ای در زاویه ای 45 درجه نسبت به دوربین قرار می گیرد و تصویری را از کنار میدان دید دوربین، به عدسی منتقل می کند، سپس بخش هایی از نقره پشت آینه تراشیده می شود و دوربین قادر خواهد بود از خلال فضای بی نقره، صحنه پشت آینه را با تصویر بازتابی ترکیب کند. این فرایند معکوس شدنی هم هست، به این ترتیب که جای آنچه در کنار میدان دید دوربین قرار می گیرد را با آنچه در پشت آینه قرار می گیرد عوض کنند.فرایند شوفتان، تصویر ترکیبی نسبتا مطلوبی ارائه می دهد، زیرا عناصر ترکیب شونده در یک زمان و با یک دوربین فیلم برداری می شود. اما این تکنیک کند است و امکان حرکت دوربین در آن وجود ندارد، به همین خاطر پس از مدتی روش های دیگر جایگزین این روش شدند.این روش به نام ابداع کننده اش یعنی، اویگن شوفتان (فیلم بردار آلمانی) نامگذاری شده است
