کلیشه (به فرانسوی: Cliché) در سینما به استفاده از شخصیت ها، داستان ها، مضامین یا سبک هایی اشاره دارند که به دلیل تکرار مداوم، از نوآوری و تازگی خود کاسته اند و به صورت الگوهای قابل پیش بینی درآمده اند. کلیشه ها می توانند در خدمت داستان گویی باشند اما استفاده بیش از حد از آن ها می تواند منجر به یکنواختی و پیش بینی پذیری فیلم ها شود. انواع کلیشه ها در سینما 1. کلیشه های شخصیتی: - قهرمان بی نقص: - شخصیت اصلی که همه ویژگی های مثبت را دارد و بدون ضعف به نظر می رسد. - آنتاگونیست شیطانی: - شخصیت منفی که بدون دلیل یا انگیزه منطقی بدی انجام می دهد. - زن قربانی: - شخصیت زن که اغلب به عنوان قربانی یا نیازمند نجات به تصویر کشیده می شود. - نابغه دیوانه: - شخصیت نابغه ای که رفتارهای عجیب و غریبی دارد و اغلب در تضاد با اجتماع است. 2. کلیشه های داستانی: - سفر قهرمان: - داستانی که در آن شخصیت اصلی به سفری پرخطر می رود و در نهایت با پیروزی و یادگیری بازمی گردد. - عشق در نگاه اول: - داستان هایی که در آن دو شخصیت بلافاصله عاشق یکدیگر می شوند و مشکلات عشقی آن ها به سادگی حل می شود. - نقشه بزرگ سرقت: - گروهی از شخصیت ها که به دنبال سرقتی بزرگ هستند و تمامی مراحل آن به شکل دقیقی برنامه ریزی شده است. 3. کلیشه های سبکی: - مونتاژ تمرین: - صحنه های تمرین و آماده سازی که اغلب با موسیقی پرانرژی همراه است و به سرعت پیشرفت شخصیت ها را نشان می دهد. - پایان خوش: - پایان هایی که در آن همه مشکلات حل می شوند و شخصیت ها به خوشبختی می رسند. - پرده بازگشت به گذشته: - استفاده از فلاش بک برای نشان دادن گذشته شخصیت ها و توضیح انگیزه های آن ها. مزایا و معایب کلیشه ها مزایا: - شناخت سریع شخصیت ها و داستان: - کلیشه ها به مخاطب کمک می کنند تا سریعاً با شخصیت ها و داستان ها آشنا شوند. - انتظارات مشترک: - ایجاد یک چارچوب مشخص که مخاطبان به راحتی می توانند با آن ارتباط برقرار کنند. - ساختار قابل پیش بینی: - ارائه یک ساختار قابل پیش بینی که می تواند به جذابیت و لذت بردن مخاطب کمک کند. معایب: - پیش بینی پذیری: - استفاده بیش از حد از کلیشه ها می تواند داستان ها را پیش بینی پذیر و خسته کننده کند. - نبود نوآوری: - استفاده از کلیشه ها می تواند مانع از خلاقیت و نوآوری در داستان گویی شود. - تعصب و تبعیض: - برخی کلیشه ها می توانند تصورات نادرست و تعصب آمیز را تقویت کنند و به بازتولید تبعیض های اجتماعی کمک کنند. راه های اجتناب از کلیشه ها 1. نوآوری در شخصیت پردازی: - ایجاد شخصیت های چندلایه و پیچیده که دارای نقاط ضعف و قوت واقعی باشند. 2. پیچیدگی داستانی: - طراحی داستان هایی که دارای پیچیدگی ها و تعلیق های غیرقابل پیش بینی هستند. 3. تعامل واقع گرایانه: - نمایش تعاملات و روابط واقع گرایانه بین شخصیت ها. 4. پرهیز از تعصب و کلیشه های فرهنگی: - توجه به تنوع فرهنگی و اجتماعی و پرهیز از استفاده از کلیشه های تعصب آمیز. نتیجه گیری کلیشه ها بخشی از زبان سینما هستند و می توانند به عنوان ابزاری مفید برای ارتباط سریع و مؤثر با مخاطب مورد استفاده قرار گیرند. با این حال، استفاده بیش از حد و بدون خلاقیت از کلیشه ها می تواند منجر به یکنواختی و خستگی مخاطب شود. سینماگران باید سعی کنند تا با نوآوری و خلق داستان ها و شخصیت های منحصر به فرد، از تکرار کلیشه ها خودداری کنند و تجربه های تازه و جذابی برای مخاطبان خود فراهم آورند.
