نوعی شعر مثنوی در بحر متقارب که شاعر خطاب به ساقی ابیاتی در طلب باده و ذکر ناپایداری زندگانی و غنیمت دانستن باقی عمر بگوید، در موسیقی گوشه ای در دستگاه ماهور و آواز اصفهان
نوعی شعر مثنوی در بحر متقارب که در آن شاعرخطاب به ساقی کند و مضامینی در یاد مرگ و بیان بی ثباتی حیات دنیوی و پند و اندرز و حکمت و غیره آورد. با اینکه این نوع شعر را بعلت ذکر باده و جام با سایراشعار خمریه مناسبتی است اما دو شرط اینکه مثنوی باشد و در بحر متقارب گفته آید آن را نوع خاصی در میان اشعار فارسی قرار میدهد و نیز روح خاص فلسفی و اخلاقی و عرفانی این نوع منظومه ها با مضامین عادی سایر خمریات تفاوتی آشکار دارد. ملا عبدالنبی فخر الزمانی قزوینی متوفی در 1037 هجری قمری تذکره ای بنام میخانه تألیف کرده و در آن شرح حال 46 تن از شاعران ساقی نامه سرای و متن ساقی نامه های آنان را آورده است. وی نظامی گنجوی را گویندۀ نخستین منظومه از این نوع، و امیرخسرو دهلوی را دومین تن میشمارد. ولی ناگفته نباید گذاشت که ساقی نامه های این دو شاعر منظومه های مستقلی نیست و ابیات متفرقی است که در ضمن خمسۀ آنان آمده است. سلمان ساوجی متوفی در 778 هجری قمری و بعد از وی حافظ نخستین کسانی هستند که منظومۀ مستقلی از این نوع سروده اند. بعد از حافظ ساقی نامه از انواع متداول شعر فارسی گردید و شاعران بسیار مثنویهای مستقل عرفانی سروده اند که در آنها اصطلاحات خمری را بمعانی خاص عرفانی بکار برده اند در کتاب ’الذریعه’ از 125 ساقی نامه یاد شده که بعضی از آنها نیز بصورت ترجیعبند یا ترکیب بند است. رجوع به شعر و ادب فارسی، زین العابدین مؤتمن صص 151- 156 و الذریعه ج 10 صص 102- 119 و مقالۀ علینقی منزوی نشریۀ کتاب خانه مرکزی دانشگاه شمارۀ 1 شود، نوعی آواز که ساقی نامه ها را بدان آهنگ خوانند
