گلوله و مهره ای که از گل سازند، مهره کمال گروهه (خصوصا) : هر صحبتی که گفت بدو رد کنی و باز اندر دهان نهیش چو گل مهره در تفک. (سوزنی)، کره زمین، آدمی (که گویند از خاک سرشته شده)
هر گلوله و مهره را گویند که از گل سازند عموماً و کمان گروهه را خصوصاً. (برهان) (آنندراج) : بر سر هر یک مردی یک مهره گل از سفال گل مهرۀ از سفاله... که چنانکه گل را بیزی و آنرا سفال کنی هر یک چند پشکل گوسفند و بر هر گل مهره نام آن کس نبشته. (ترجمه تاریخ طبری بلعمی قصۀ اصحاب فیل). هر حجتی که گفت بدو رد کنی و باز اندردهان نهیش چو گل مهره در تفک. سوزنی (از حاشیۀ برهان قاطع چ معین). دو صد مهره بر یکدگر ساخته ست که گل مهرۀ نو بپرداخته ست. سعدی (بوستان). ، کرۀ زمین، کنایه از آدمی. (برهان) (آنندراج)
نوعی از گل: نهانی به پالیزبان گفت شاه که از مهتر ده گل مهر خواه. فردوسی. چو بشنید از او این سخن باغبان گل مهر آورد آمد دمان. فردوسی. ز خرادبرزین گل مهر خواست به بالین مست آمد از حجره راست. فردوسی
نوعی مهره بزرگ سفید یا آبی که آنرا بر گردن خر و اسب و استر آویزند، نویع بوق و نفیر که در حمامها و بازیگاهها و آسیا ها نوازند، خال سفیدی که در چشم مردم افتد و بسبب آن نابینا گردند
