آنکه گرما و حرارت سخت در وی اثر کرده باشد. (ناظم الاطباء) : مدعص، گرمازده. (منتهی الارب) : یعنی محروران بحران یرقان ظلم وگرمازدگان جور و تشنگان تموز بیمرادی در سایۀ رأفت و ساحۀ معدلت او قرار گیرند. (سندبادنامه ص 6)
که از سرما آفت دیده باشد: سرمازدگان را به ماه بهمن خفتانۀ خر خز و پرنیان است. ناصرخسرو (دیوان چ تهران ص 72). و سرمازده را اندکی... اندر شراب صافی حل کنند و بدهند نافع باشد. (ذخیرۀ خوارزمشاهی). علاج چشمی که سرمازده باشد، کاه گندم اندر آب پزند و آن آب نیم گرم به چشم اندر چکانند. (ذخیرۀ خوارزمشاهی). شب سرمازده ز گرمی ریخت صندلی با ترنج می آمیخت. نظامی
