نوعی مهرۀ درشت و بی ارزش، به رنگ سفید یا آبی که بر گردن اسب و خر می بندند، برای مثال اگر ژاله هر قطره ای در شدی / چو خر مهره بازار از او پر شدی (سعدی۱ - ۱۰۳)، نوعی بوق کوچک از جنس صدف
سفیدمهره باشد که نوعی از بوق است و آنرا در حمامها و آسیاها و بازیگاهها و بتخانه ها و بعضی مصافها می نوازند. (از برهان قاطع) (از آنندراج) (از ناظم الاطباء). بعربی آنرا ناقوس و بهندی سنگه نامند. (غیاث اللغات) (آنندراج) : ز فریاد خرمهره و گاودم علی اللَّه برآمد ز روئینه خم. نظامی. برآورد خرمهره آواز شیر دماغ از دم گاودم گشت سیر. نظامی (از آنندراج). ز خرمهره ها مغز پرداخته زمین کوه از سر برانداخته. نظامی (از آنندراج). ، خرمک. مهره های بزرگ کم قیمت که بر گردن خر بندند. (از ناظم الاطباء) (برهان قاطع) (از انجمن آرای ناصری). خرز. پل چی. (یادداشت بخط مؤلف) : ببین باری که تا ایشان چه گفتند بدل یاقوت یا خرمهره سفتند. ناصرخسرو. دُر بخرمهره کجا ماند و دریا بغدیر؟ سنائی. خار با خرما بگاه طعم کس کی کرد جفت لعل با خرمهره اندر عقد کس کی کرد یار؟ سنائی. در چنین جوی ورنه پیش دکان تو و خرمهره ای و تائی نان. سنائی. بند سخن تازه کرد وآنچه کهن داشت سست کآن همه خر مهره بود وین همه درّ ثمین. خاقانی. گاو که خرمهره بدو درکشند چونکه بیفتد همه خنجر کشند. نظامی. چه خوش گفت خرمهره ای در گلی چو برداشتش پرطمع جاهلی... سعدی (بوستان). این چه ارزد دو سه خرمهره که در سلۀ اوست خاصه اکنون که بدریای گهر بازآمد. سعدی. کسی کو می تواند لعل و در سفت چرا ریزد برون خرمهره در گفت ؟ امیرخسرو. تو گوهر بین و از خرمهره بگذر ز طرزی کآن نگردد شهره بگذر. حافظ. آه آه از دست صرافان گوهرناشناس هر زمان خرمهره را با دُر برابر می کنند. حافظ. ، خال سفیدی که در چشم مردم افتد و بسبب آن نابینا شود. (از برهان قاطع) (از ناظم الاطباء)
خرمهره بی ارزش است و در خواب نیز نماینده چیزها و کارهای باطل و بیهوده قرار میگیرد. بازی کردن با خر مهره خود فریبی است. آویختن خر مهره به دست و بازو و گردن نشان آن است که به چیزهای باطل مباهات می کنید یا غلو می نمائید و خود را غیر از آن چه هستید نشان می دهید. ریا می کنید و لاف می زنید. اگر ببینید به گردن سگ خویش خرمهره می بندید دوست خود را فریب می دهید. اگر ببینید به گردن گربه خویش خر مهره می آویزید همسر خویش را گول می زنید یا زنی دیگر از شما فریب می خورد و دروغ می شنود.
نوعی مهره بزرگ سفید یا آبی که آنرا بر گردن خر و اسب و استر آویزند، نویع بوق و نفیر که در حمامها و بازیگاهها و آسیا ها نوازند، خال سفیدی که در چشم مردم افتد و بسبب آن نابینا گردند
گیاهی است بوته مانند از تیره های نزدیک تیره زیتونیان دارای شاخه های باریک با گلهای سرخ و سفید و برگهای دراز شبیه ببرگ بیدوسه تایی و تلخ و سمی از گیاهان زینتی است دفلی
گلوله ای از پر و جز آن که مرغان شکاری از معده برمی آورند. گروهه ای باشد از پر و غیره که جانوران شکاری مثل شاهین و باز و امثال آنها از معده برمی آورند و آنرا بترکی اوخشی میگویند. (تتمۀ برهان). - پرمهره کردن، خوردن جوارح طیور پر را برای اصلاح و تنقیۀ معده
تیغ مهره: رباط چهارم از خارمهرۀ گردن رسته است. (ذخیرۀخوارزمشاهی). و رباط جفت نخستین از خارمهرۀ دوم رسته است. (ذخیرۀ خوارزمشاهی). و جفت چهارم را رباطهااز خار مهرۀ دوم رسته است. (ذخیرۀ خوارزمشاهی)
