عقبه بن سنان بن سعد بن جابرالدارع الهدادی، مکنی به ابوبشر از مردم بصره است. از هیثم بن شراج و غسان بن مضر روایت دارد. محمد بن یونس الکدیمی و یحیی بن صاعد را از وی روایت است. (اللباب فی تهذیب الانساب)
عقبه بن سنان بن سعد بن جابرالدارع الهدادی، مکنی به ابوبشر از مردم بصره است. از هیثم بن شراج و غسان بن مضر روایت دارد. محمد بن یونس الکدیمی و یحیی بن صاعد را از وی روایت است. (اللباب فی تهذیب الانساب)
طیفی. انثیلی. دانه ای است مانند صونک و ازو درازتر. (نزهه القلوب) نام دانه و حبی است بسیار تلخ به اندام جو، لیکن از جو باریکتر و درازتر و آن را جو جادو نیز گویند. بواسیر را بغایت نافع است. (برهان). بیرونی در صیدنه آرد: دادی، او را بهندی بانکی گویند. ’ای’ گوید آن نوعی است از انواع حبوب چون در شراب کنند قوت شراب زیاد شود. ’بی’ گوید دانه ای است که بجو شبیه بود و از جو درازتر بود و باریکتر و رنگ او تیره بود و طعم او تلخ. و عمانی گوید منبت او در بلاد شحر است که عنبر را باو نسبت کنند و خشکی گوید سبب انتفاع باو آن بود که طایفۀ تجار در اوایل ایام دولت عباسیان در بلاد سند بر سرچشمه ای نزول کردند که درخت دادی در آن وادی بود بجهت استراحت از برگ او سایه بان ساخته برگ آن درخت در آن چشمه افتاد چون آب را شرب کردند قوه سکر و اهتزاز در ایشان پدیدآمد و کیفیت شراب در او ملاحظه نمودند. برگ او را جمع کردند و در نبید و شراب میکردند و میخوردند تا آنکه حکما بقوت ذهن خواص او را معلوم کردند ’ص اونی’ [گوید گرمست در اول خشک است در دوم قابض است، جروح مقعد را نافع بود چون علیل را در آن بنشانند و بواسیر را نافع بود چون دو درم بکوبند و در روغن زیت اندازند و در آنجا طلا کنند. (ترجمه صیدنۀ ابوریحان). صاحب اختیارات بدیعی آرد: حبی است مانند جو باریکتر و درازتر و بطعم تلخ بود و طبیعت وی گرم است در دوم و گویند سرد است و یوحنا گوید گرم است در اول و خشک در دوم و بهترین وی سرخ بود کوهی خوشبوی تازه و وی قابض بود و نبیذ خرمایی را از ترش نگاه دارد و ملین صلابات بود و شکم ببندد و درد معده را نافع بود بغایت و استرخاء آن چون در طبیخ وی نشینند اگر دو درم از وی بکوبند و بزیت چرب کنند و سفوف سازند، بواسیر را بغایت نافع بود و دفع زهرها بکند. اگر در طبیخ وی نشینند مقعد و رحم که بیرون آید باز بجای خود رود وصحت یابد و اگر بعسل بسرشند و لعق کنند کرمهای بزرگ و کوچک بکشد و بسیار خوردن وی کشنده بود و مداوا بقی و اسهال و شیر تازه و چیزهای چرب کنند. صاحب تقویم گوید: سده آورد و بواسیر و دارو و مصلح وی خمیر بنفشه بود با هلیلۀ بقند پرورده و بدل وی در تحلیل صلابات چهار دانگ وزن آن بادام و نیم وزن آن ابهل بود، الا مگر در آبستنی نشاید ابهل مستعمل کنند که ابهل بچه در شکم بکشد. (اختیارات بدیعی). ابن البیطار در مفردات آرد: (دادی) ابن سینا هوحب مثل الشعیر اطول و ادق ادکن اللون مرالطعم. و قال ماسرجویه انه بارد و الصحیح انه الی الحراره یابس فی الثانیه قابض یعقل و بمافیه من القبض یجفف و یخفض نبیذالتمر من الحموضه و فیه تلیین جید للصلابات و هو نافع جدا لاوجاع المقعده ولاسترخائها جلوسا فی طبیخه فاذلت منه وزن درهمین بزیت و استف نفع البواسیر و هو نافع من السموم. المجوس:اجوده ما کان احمر حدیثاً طیب الرائحه و مزاجه بارد یابس الا ان فیه مراره توجب بعض الحراره و فیه قبض و اذا شرب منه وزن درهمین مع السکر نفع من البواسیر و کذا اذا طبخ و جلس فی مائه جففها و ان کانت المقعده والرحم بارزه فانه یقبضها و یردها. و اذا عجن بالعسل و لعق قتل الدود و الحیات التی فی الجوف غیره و یقطعالبزاق و یحس من شربه بحراره و احمرار فی الوجنتین وسدر من غدیوم شربه. الکندی: فی کتاب السمائم یعرض لشاربه الدوار و الهذیان و تقطیع الامعاء و بدله فی تحلیل الصلابات ثلثا وزنه لوز و نصف وزنه ابهل الا فی الحبالی لایستعمل الابهل. (مفردات ابن البیطار). حکیم مؤمن در تحفه دازی بزاء معجمه ضبط کرده است و اصح مینماید. رجوع به دازی شود
طیفی. انثیلی. دانه ای است مانند صونک و ازو درازتر. (نزهه القلوب) نام دانه و حبی است بسیار تلخ به اندام جو، لیکن از جو باریکتر و درازتر و آن را جو جادو نیز گویند. بواسیر را بغایت نافع است. (برهان). بیرونی در صیدنه آرد: دادی، او را بهندی بانکی گویند. ’ای’ گوید آن نوعی است از انواع حبوب چون در شراب کنند قوت شراب زیاد شود. ’بی’ گوید دانه ای است که بجو شبیه بود و از جو درازتر بود و باریکتر و رنگ او تیره بود و طعم او تلخ. و عمانی گوید منبت او در بلاد شحر است که عنبر را باو نسبت کنند و خشکی گوید سبب انتفاع باو آن بود که طایفۀ تجار در اوایل ایام دولت عباسیان در بلاد سند بر سرچشمه ای نزول کردند که درخت دادی در آن وادی بود بجهت استراحت از برگ او سایه بان ساخته برگ آن درخت در آن چشمه افتاد چون آب را شرب کردند قوه سکر و اهتزاز در ایشان پدیدآمد و کیفیت شراب در او ملاحظه نمودند. برگ او را جمع کردند و در نبید و شراب میکردند و میخوردند تا آنکه حکما بقوت ذهن خواص او را معلوم کردند ’ص اونی’ [گوید گرمست در اول خشک است در دوم قابض است، جروح مقعد را نافع بود چون علیل را در آن بنشانند و بواسیر را نافع بود چون دو درم بکوبند و در روغن زیت اندازند و در آنجا طلا کنند. (ترجمه صیدنۀ ابوریحان). صاحب اختیارات بدیعی آرد: حبی است مانند جو باریکتر و درازتر و بطعم تلخ بود و طبیعت وی گرم است در دوم و گویند سرد است و یوحنا گوید گرم است در اول و خشک در دوم و بهترین وی سرخ بود کوهی خوشبوی تازه و وی قابض بود و نبیذ خرمایی را از ترش نگاه دارد و ملین صلابات بود و شکم ببندد و درد معده را نافع بود بغایت و استرخاء آن چون در طبیخ وی نشینند اگر دو درم از وی بکوبند و بزیت چرب کنند و سفوف سازند، بواسیر را بغایت نافع بود و دفع زهرها بکند. اگر در طبیخ وی نشینند مقعد و رحم که بیرون آید باز بجای خود رود وصحت یابد و اگر بعسل بسرشند و لعق کنند کرمهای بزرگ و کوچک بکشد و بسیار خوردن وی کشنده بود و مداوا بقی و اسهال و شیر تازه و چیزهای چرب کنند. صاحب تقویم گوید: سده آورد و بواسیر و دارو و مصلح وی خمیر بنفشه بود با هلیلۀ بقند پرورده و بدل وی در تحلیل صلابات چهار دانگ وزن آن بادام و نیم وزن آن ابهل بود، الا مگر در آبستنی نشاید ابهل مستعمل کنند که ابهل بچه در شکم بکشد. (اختیارات بدیعی). ابن البیطار در مفردات آرد: (دادی) ابن سینا هوحب مثل الشعیر اطول و ادق ادکن اللون مرالطعم. و قال ماسرجویه انه بارد و الصحیح انه الی الحراره یابس فی الثانیه قابض یعقل و بمافیه من القبض یجفف و یخفض نبیذالتمر من الحموضه و فیه تلیین جید للصلابات و هو نافع جدا لاوجاع المقعده ولاسترخائها جلوسا فی طبیخه فاذلت ِ منه وزن درهمین بزیت و استف نفع البواسیر و هو نافع من السموم. المجوس:اجوده ما کان احمر حدیثاً طیب الرائحه و مزاجه بارد یابس الا ان فیه مراره توجب بعض الحراره و فیه قبض و اذا شرب منه وزن درهمین مع السکر نفع من البواسیر و کذا اذا طبخ و جلس فی مائه جففها و ان کانت المقعده والرحم بارزه فانه یقبضها و یردها. و اذا عجن بالعسل و لعق قتل الدود و الحیات التی فی الجوف غیره و یقطعالبزاق و یحس من شربه بحراره و احمرار فی الوجنتین وسدر من غدیوم شربه. الکندی: فی کتاب السمائم یعرض لشاربه الدوار و الهذیان و تقطیع الامعاء و بدله فی تحلیل الصلابات ثلثا وزنه لوز و نصف وزنه ابهل الا فی الحبالی لایستعمل الابهل. (مفردات ابن البیطار). حکیم مؤمن در تحفه دازی بزاء معجمه ضبط کرده است و اصح مینماید. رجوع به دازی شود
دهی از بخش شیب آب شهرستان زابل، واقع در بیست و یک هزارگزی شمال باختری سکوهه و هشت هزارگزی شوسۀ زاهدان به زابل، جلگه گرمسیر دارای 3500 تن سکنه است، آب آن از رودخانه هیرمند، محصول آنجا غلات و لبنیات و صیفی، شغل اهالی آن زراعت و گله داری و قالیچه و گلیم و کرباس بافی وراه آنجا مالرو است، (فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)
دهی از بخش شیب آب شهرستان زابل، واقع در بیست و یک هزارگزی شمال باختری سکوهه و هشت هزارگزی شوسۀ زاهدان به زابل، جلگه گرمسیر دارای 3500 تن سکنه است، آب آن از رودخانه هیرمند، محصول آنجا غلات و لبنیات و صیفی، شغل اهالی آن زراعت و گله داری و قالیچه و گلیم و کرباس بافی وراه آنجا مالرو است، (فرهنگ جغرافیایی ایران ج 8)
احمد بن محمد بن عبدالوهاب بن ثابت بن الهاد المروزی الهدهادی، مکنی به ابوعلی و معروف به ابن ابی الذیال، اصلاً مروزی و متولد بغداد بوده از محمد بن صباح الجرجرائی و احمد بن ابراهیم الدورقی و عمر بن شبه و جز آنها استماع حدیث کرد و احمد بن محمد جوهری و حسین بن علی بن مرزبان نحوی را از وی روایت است. (اللباب فی تهذیب الانساب ج 2 و ص 286)
احمد بن محمد بن عبدالوهاب بن ثابت بن الهاد المروزی الهدهادی، مکنی به ابوعلی و معروف به ابن ابی الذیال، اصلاً مروزی و متولد بغداد بوده از محمد بن صباح الجرجرائی و احمد بن ابراهیم الدورقی و عمر بن شبه و جز آنها استماع حدیث کرد و احمد بن محمد جوهری و حسین بن علی بن مرزبان نحوی را از وی روایت است. (اللباب فی تهذیب الانساب ج 2 و ص 286)
هدهد بودن. و به کنایت کار هدهد سلیمان انجام دادن. قاصدی و پیام آوری از آن مستفاد شود: هم جم و هم محمدی کرده به خدمت درت روح و سروش آسمان هدهدی و کبوتری. خاقانی. رجوع به هدهد شود
هدهد بودن. و به کنایت کار هدهد سلیمان انجام دادن. قاصدی و پیام آوری از آن مستفاد شود: هم جم و هم محمدی کرده به خدمت درت روح و سروش آسمان هدهدی و کبوتری. خاقانی. رجوع به هدهد شود
راهنما، راهنماینده، (برهان) (آنندراج) (منتهی الارب) (ناظم الاطباء)، راهنمای، (دهار)، مرشد، هدایت کننده، ج، هادون، هادین، هداه، (اقرب الموارد) : بعثه سراجاً منیراً و مبشراً و نذیراً و هادیاً و مهدیاً، (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 2)، (اصطلاح فیزیک) رسانا، در اصطلاح فیزیک، جسمی که الکتریسته یا حرارت در آن به خوبی منتشر شود، فلزات به طور کلی هادی هستند و غیر فلزات معمولاً هادی نیستند و یا عایق میباشند، سیم مسی را هادی یا رسانای الکتریسته گوییم، در صورتی که نخ ابریشم یا نوار لاستیکی الکتریسته را منتقل نمی کنند، نخ ابریشم و نوار لاستیک را جسم عایق یا نارسانا می نامیم، اجسام عایق را ’دی الکتریک’ نیز می نامند، از این رومیتوان اجسام را به دو دسته تقسیم کرد: 1- اجسام هادی (رساناها)، اجسامی هستند که میگذارند بار الکتریکی از آنها عبور کند، 2- اجسام غیرهادی (نارساناها)، اجسامی هستند که نمی گذارند الکتریسته از آنها عبور کند، گازها و پاره ای از مایعات در شرایط خاصی ممکن است هادی شوند، ولی هادی شدن فلزات بدینگونه است که اتم های اغلب آنها به آسانی یک یا چند الکترون از مدار خارجی خود را از دست میدهند از این رو در داخل یک جسم هادی فلزی مانند مس از هر اتمی یک یا چند الکترون جدا میشود این الکترونها که به الکترونهای آزاد موسومند میتوانند به آزادی در فلز حرکت کنند و همین آزادی حرکت الکترونهاست که باعث انتقال الکتریسته میشود، در یک جسم عایق الکترون آزاد وجود ندارد و یا عده الکترونهای آزاد آن خیلی کم و محدود است و در نتیجۀ این اجسام نمی توانند وسیلۀ انتقال الکتریسته باشند، پیدایش بار الکتریکی در نتیجۀ اصطکاک منحصر به اجسام عایق نیست، هر نوع جسم غیرمشابهی که بهم مالیده شود الکتریسته ظاهر میشود منتها باید توجه داشت که اگر جسم مورد استفاده هادی باشد هنگامی که آن را در دست میگیریم و به جسم دیگر می مالیم بارهایی که ظاهر می شود روی جسم مذکور نمی ماند و بلافاصله منتقل می گردد وداخل دست ما می شود، در حالی که اگر جسم مورد استفاده عایق باشد بارهائی که در محل اصطکاک ظاهر میشود روی آن می ماند، پس اگر بخواهیم یک جسم هادی را با اصطکاک الکتریزه کنیم نخست باید آن را روی یک پایۀ عایق از قبیل شیشه نصب کنیم، (فیزیک عمومی الکتریسته ج 1الکترواستاتیک و الکتروسینستیک تألیف روشن صص 27-29)، متقدم، (اقرب الموارد)، پیشوا، (ناظم الاطباء) (منتهی الارب) (آنندراج)، پیشرو، پیکان تیر، (از اقرب الموارد) (منتهی الارب) (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء)، یقال: اصابه هادی السهم، ای نصله، (اقرب الموارد)، گردن، (از اقرب الموارد) (منتهی الارب) (ناظم الاطباء)، ج، هواد، یقال: انتصب هادی الفلق، (اقرب الموارد)، مقدم گردن، (ناظم الاطباء)، اسد، (از اقرب الموارد)، شیر بیشه، (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء)، گاوی که در مرکز خرمن بندند تا گاوان دیگر در وقت خرمن کوبی گرد آن گردند، (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء)، گاوی که وقت خرمن کوبی او را در مرکز خرمن بندند، (منتهی الارب) (آنندراج)، ج، هوادی، (ناظم الاطباء)، اول از گلۀ شتران پیش رو که نمایان شود، (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء)، اول از شب، (منتهی الارب) (آنندراج)، اول شب، (ناظم الاطباء)، در تداول حکمت اشراق ’فیض اول’، رجوع به گنجینۀ نوشته های ایرانی، مجموعۀ دوم مصنفات شیخ اشراق چ هانری کربن ص 276 شود
راهنما، راهنماینده، (برهان) (آنندراج) (منتهی الارب) (ناظم الاطباء)، راهنمای، (دهار)، مرشد، هدایت کننده، ج، هادون، هادین، هداه، (اقرب الموارد) : بعثه سراجاً منیراً و مبشراً و نذیراً و هادیاً و مهدیاً، (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 2)، (اصطلاح فیزیک) رسانا، در اصطلاح فیزیک، جسمی که الکتریسته یا حرارت در آن به خوبی منتشر شود، فلزات به طور کلی هادی هستند و غیر فلزات معمولاً هادی نیستند و یا عایق میباشند، سیم مسی را هادی یا رسانای الکتریسته گوییم، در صورتی که نخ ابریشم یا نوار لاستیکی الکتریسته را منتقل نمی کنند، نخ ابریشم و نوار لاستیک را جسم عایق یا نارسانا می نامیم، اجسام عایق را ’دی الکتریک’ نیز می نامند، از این رومیتوان اجسام را به دو دسته تقسیم کرد: 1- اجسام هادی (رساناها)، اجسامی هستند که میگذارند بار الکتریکی از آنها عبور کند، 2- اجسام غیرهادی (نارساناها)، اجسامی هستند که نمی گذارند الکتریسته از آنها عبور کند، گازها و پاره ای از مایعات در شرایط خاصی ممکن است هادی شوند، ولی هادی شدن فلزات بدینگونه است که اتم های اغلب آنها به آسانی یک یا چند الکترون از مدار خارجی خود را از دست میدهند از این رو در داخل یک جسم هادی فلزی مانند مس از هر اتمی یک یا چند الکترون جدا میشود این الکترونها که به الکترونهای آزاد موسومند میتوانند به آزادی در فلز حرکت کنند و همین آزادی حرکت الکترونهاست که باعث انتقال الکتریسته میشود، در یک جسم عایق الکترون آزاد وجود ندارد و یا عده الکترونهای آزاد آن خیلی کم و محدود است و در نتیجۀ این اجسام نمی توانند وسیلۀ انتقال الکتریسته باشند، پیدایش بار الکتریکی در نتیجۀ اصطکاک منحصر به اجسام عایق نیست، هر نوع جسم غیرمشابهی که بهم مالیده شود الکتریسته ظاهر میشود منتها باید توجه داشت که اگر جسم مورد استفاده هادی باشد هنگامی که آن را در دست میگیریم و به جسم دیگر می مالیم بارهایی که ظاهر می شود روی جسم مذکور نمی ماند و بلافاصله منتقل می گردد وداخل دست ما می شود، در حالی که اگر جسم مورد استفاده عایق باشد بارهائی که در محل اصطکاک ظاهر میشود روی آن می ماند، پس اگر بخواهیم یک جسم هادی را با اصطکاک الکتریزه کنیم نخست باید آن را روی یک پایۀ عایق از قبیل شیشه نصب کنیم، (فیزیک عمومی الکتریسته ج 1الکترواستاتیک و الکتروسینستیک تألیف روشن صص 27-29)، متقدم، (اقرب الموارد)، پیشوا، (ناظم الاطباء) (منتهی الارب) (آنندراج)، پیشرو، پیکان تیر، (از اقرب الموارد) (منتهی الارب) (برهان) (آنندراج) (ناظم الاطباء)، یقال: اصابه هادی السهم، ای نصله، (اقرب الموارد)، گردن، (از اقرب الموارد) (منتهی الارب) (ناظم الاطباء)، ج، هَواد، یقال: انتصب هادی الفلق، (اقرب الموارد)، مقدم گردن، (ناظم الاطباء)، اسد، (از اقرب الموارد)، شیر بیشه، (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء)، گاوی که در مرکز خرمن بندند تا گاوان دیگر در وقت خرمن کوبی گرد آن گردند، (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء)، گاوی که وقت خرمن کوبی او را در مرکز خرمن بندند، (منتهی الارب) (آنندراج)، ج، هوادی، (ناظم الاطباء)، اول از گلۀ شتران پیش رو که نمایان شود، (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء)، اول از شب، (منتهی الارب) (آنندراج)، اول شب، (ناظم الاطباء)، در تداول حکمت اشراق ’فیض اول’، رجوع به گنجینۀ نوشته های ایرانی، مجموعۀ دوم مصنفات شیخ اشراق چ هانری کربن ص 276 شود
محمد بن حسین بن محمد بن موسی بن مهران حدادی مروزی. وی در مرو و بخارا از جانب قضاه حکومت میکرد. و از محمد بن علی و ابراهیم حافظ، روایت دارد. و عده ای از وی روایت کنند. (سمعانی) محمد بن خلف حداد موسی معروف به حدادی. از ابی اسامه و جز وی روایت دارد و دارقطنی و جز او از وی روایت کرده اند. (سمعانی)
محمد بن حسین بن محمد بن موسی بن مهران حدادی مروزی. وی در مرو و بخارا از جانب قضاه حکومت میکرد. و از محمد بن علی و ابراهیم حافظ، روایت دارد. و عده ای از وی روایت کنند. (سمعانی) محمد بن خلف حداد موسی معروف به حدادی. از ابی اسامه و جز وی روایت دارد و دارقطنی و جز او از وی روایت کرده اند. (سمعانی)