- هاوائی
یا ساندویچ، ایالت پنجاهم ازایالات متحدۀ امریکا که به صورت مجمع الجزایری در اقیانوس آرام در جنوب مدار رأس السرطان بین 55، 18 و25، 28 عرض شمالی و 48، 154 و 25، 178 طول غربی قرار دارد، مجمع الجزایر هاوائی که جزایر ساندویچ نیز نامیده میشود از هشت جزیره تشکیل می یابد که بزرگترین آنها هاوائی با وسعت 4030 میل مربع است که اغلب جزیره بزرگ نامیده میشود، هفت جزیره دیگر عبارتند از: مائوئی که وسعتش 728 میل مربع، اوآهو 604 میل مربع، کائوائی 555 میل مربع، مولوکائی 265 میل مربع، لانائی 141 میل مربع، نی ئی هائو 72 میل مربع و کاهولاو بوسعت 45 میل مربع این جزایر بین قارۀ امریکا و آسیا واقع شده، و فاصله آنها تا سواحل این دو قاره نسبهً زیاد است چنانکه از اونالاسکا که در شمال هاوائی واقع است 2106 میل و از جزیره تاهیتی که در جنوب آن قرار گرفته 2390 میل و از سانفرانسیسکو که در مشرق آن است 2100 میل و از هونگ کونگ که حد غربی آن بشمار میرود 4961 میل فاصله دارد، با این ترتیب مردم هاوائی از داشتن همسایگان نزدیک محرومند، جزایر هاوائی بر طبق نظریۀ زمین شناسان در نتیجۀ آتش فشانی کوههای آتش فشان در این قسمت از اقیانوس کبیر پدید آمده است، هم اکنون نیز درهاوائی که جنوبی ترین جزیره این مجمع الجزایر است دوکوه آتش فشان به نام کیلاویا و مائونالوآ وجود داردکه گاهگاه توده های بزرگ گدازه های زیرزمینی از دهانۀ آنها بیرون میریزد و بر وسعت هاوائی می افزاید، با اینکه جزایر هاوائی در جنوب مدار رأس السرطان و در منطقۀ حاره قرار دارند، ولی نمیتوان آنها را جزو جزایر گرمسیر بشمار آورد زیرا آب و هوا، درختان، بوته هاو دیگر گیاهانی که در این جزیره ها می رویند، مربوط به منطقۀ نیم معتدل هستند، این جزایر وضعی بین جنگلهای گرم و بخارآلود نزدیک خط استوا و نواحی خنک تر و معتدل تر شمال، دارد، آب و هوای این سرزمین تقریباً ملایم ترین آب و هوای جهان است زیرا حرارت متوسط در فصول مختلف تنها در حدود پنج و نیم درجه تغییر می کند و بندرت پیش می آید که از سی و شش درجه پایین تر آید و یااز چهل و دو درجه فراتر رود، به دو علت آب و هوای جزایر هاوائی از اغلب سرزمین هائی که در منطقۀ حاره واقعند، خنک تر است، یکی به علت جریان های مداوم و یکنواخت هواست که آنها را بادهای دائمی مینامند، این بادها از مشرق و شمال شرقی به خشکی میوزد و خنکی باطراوتی از دریا بهمراه می آورد، و دیگر بسبب جریان اقیانوس است، این جریان به صورت دایره ای بسیار وسیع از شمال به جنوب روان میشود و آبهای گرداگرد جزیره ها را ازآنچه باید باشد خنک تر میسازد، لیکن با اینکه آب و هوای این جزایر معتدل و ملایم شناخته شده است نباید تصور کرد که هرگز روز تا روز یا مکان تا مکان تغییر نمی پذیرد، بلکه در حقیقت حد اعلای درجۀ بارندگی و حرارتی را دارد که به ندرت میتوان در نقاط دیگر جهان و در چنین وسعت کم سراغ داشت، دو کوه بزرگ هاوائی بیش از 4400 متر از سطح اقیانوس ارتفاع دارند و قلۀ این کوهها که یکی مائونالوآ ودیگری مائوناکه آ نامیده میشود همواره در مدتی از سال پوشیده از برف است، با وجود این در زمین های پست که فاصله آنها از کوهستان بیش از چند کیلومتر نیست، کشتزارهای نیشکر، قهوه و میوه های گرمسیری از قبیل پرتقال، پاپایا، موز، درخت نان و آناناس میتوان یافت، میزان متوسط بارندگی سالانه در کوه وائی آلی آلی واقع در جزیره کائوائی که شمالی ترین جزیره مجمع الجزایر هاوائی است، تقریباً یازده متر و نیم میباشد و گاهی به پانزده متر هم میرسد، کوه مذکور با داشتن چنین بارندگی، پر آب ترین نقاط جهان است معهذا در همان جزیره، در فاصله کمتر از سی و دو کیلومتر، سالانه بیش از نیم متر باران نمی بارد، جزایر هاوائی در سال 1778 توسط ناخدا کوک دریانورد انگلیسی کشف شد، وی این جزایر را به نام ارل ساندویچ که حامی کوک در انگلستان بود جزایر ساندویچ نامید، حکومت هاوائی تا سال 1894 میلادی استبدادی بود لیکن در این سال بعد از قیامهای پی در پی و مبارزات طولانی مردم با حکومت، رژیم استبدادی به جمهوری مستقل تبدیل شد، اما عمر این جمهوری کوتاه بود زیرا چهار سال بعد یعنی در سال 1898 استقلال آن از دست رفت و هاوائی به ایالات متحدۀ امریکا ملحق گشت و از این تاریخ تا 1959م، در تصرف و تحت قیمومت امریکا بود لیکن در بیست وهشتم ژوئیه این سال، پس از تلاشها و کوششهای وسیع ودامنه دار مردم هاوائی، این سرزمین استقلال داخلی یافت و بعنوان پنجاهمین ایالت از ایالات متحده شناخته شدو دو سناتور و یک نماینده به مجلس نمایندگان امریکافرستاد، مرکز این ایالت شهر هونولولو است، جمعیت هاوائی بر طبق آمار سال 1940 میلادی 423330 تن بوده که مخلوطی از ملل اروپا و افریقا و آسیا و تعداد کمی بومیان اصلی هاوائی هستند، در بین مردم هاوائی جمعیت ژاپنی ها 157905 تن میباشد که این تعداد بیشتر از سایر ملتهاست، اقتصاد جزایر هاوائی روزبروز در حال توسعه و پیشرفت است، صنایع آن از پنجاه سال پیش ترقی و تکامل عظیمی یافته، محصولات آن نیشکر، آناناس و قهوه است، محصول نیشکر، هزاران تن از ساکنان این جزایر را به کار واداشته و پایه های دادو ستد هاوائی را با کشورهای دیگر جهان تشکیل داده است، امروز قریب به سی کشتگاه پهناور نیشکر در جزایر هاوائی وجود دارد، اندازۀ متوسط هر یک از این کشتزارها در حدود هفت هزار جریب است، محصول سالیانۀ آنهارویهم بیش از یک میلیون تن شکر است و این مقدار برابر یک چهارم کلیۀ محصول شکری است که در آمریکا تولید میشود، پس از نیشکر مهمترین محصول هاوائی آناناس است، این میوه در سالهای اخیر شاید بیش از هر محصول دیگر جزایر هاوائی شهرت یافته محصول سالیانۀ آن بطورمتوسط در حدود بیست و چهار میلیون صندوق است، این رقم هشتاد درصد کلیۀ آناناسی است که در سراسر جهان مصرف میشود، سومین محصول گیاهی هاوائی که پرورش آن نسبت به نیشکر و آناناس به میزان کمتری است، لیکن در اقتصاد جزایر اهمیت دارد، قهوه میباشد، امروز پرورش قهوه بیشتر در ناحیه کنا واقع در ساحل غربی جزیره بزرگ هاوائی انجام میگیرد وتقریباً تمام محصول قهوه به امریکا صادر میشود، قهوۀ هاوائی بسبب طعم مطبوع و مطلوبی که دارد، در سراسر جهان دارای مشتریان فراوانی است، از نظر فرهنگ نیزهاوائی پیشرفت قابل توجهی دارد، دبستانها و دبیرستانهای فراوان و مؤسسات علمی و تجربی و کتابخانه در آن احداث گردیده، دانشگاه هاوائی در حدود 5000 دانشجودارد، هاوائی که بهشت اقیانوس آرام نامیده میشود بسبب تنوع و خوشی آب و هوا و مناظر زیبا و دلکش طبیعی دیدنی های جالب توجه و خونگرمی و مهمان نوازی مردم، یکی از باصفاترین و زیباترین گردشگاههای جهان بشمار است و هر ساله تعداد کثیری سیاح از نقاط مختلف جهان به این جزایر میروند، (از کتاب هاوائی، تألیف اسکار لویس، ترجمه کیانوش) (از دایرهالمعارف بریتانیکا)
