- مقرطسه(مُ قَ طِ سَ)
تیری که به نشانه اصابت کند. (از اقرب الموارد)
معنی مقرطسه - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
از هم بریدن و جدا شدن، ترک مراوده و مکاتبه کردن، برعهده گرفتن کاری معین با مزد مشخص، پیمانکاری
(مُ طَ فَ سَ)
لغت نامه دهخدا
پوشیده. یقال السماء مطرفسه مطنفسه، ای مستغمده فی السحاب. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از محیطالمحیط). پوشیده. (آنندراج). پوشیده. گرفته. مطنفسه. مستغمده. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا)
(مَ سَ)
لغت نامه دهخدا
ابل مشروسه، شترانی که در لب آنها خارش باشد. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). شتری که بیماری ’شرس’ گرفته باشد. (از اقرب الموارد) (از محیط المحیط)
(مَ سَ)
لغت نامه دهخدا
آمیزش. یقال: هو فی مغروسه و مرغوسه، ای اختلاط. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد). اختلاط. آمیزش. یقال: هو فی مغروسه من الأمر، او در آمیختگی کارهاست. (از ناظم الاطباء)
(مَ سَ)
لغت نامه دهخدا
بئر مضروسه، چاه گرداگرد از سنگ برآورده. (منتهی الارب) (از اقرب الموارد) (آنندراج) (از ناظم الاطباء) ، حره مضروسه، سنگستانی که در آن سنگها مانند دندان سگ باشد یا سنگ ریزه ناک. (منتهی الارب). ارض مضروسه، که در آن سنگهائی باشد مانند دندانهای سگ. (از محیطالمحیط) (از اقرب الموارد). و رجوع به مضرس شود
(مُ)
لغت نامه دهخدا
دهی از دهستان بهمن شیر از بخش مرکزی شهرستان آبادان است و 200 تن سکنه دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران، ج 6)
(مُ قَرْ رَ ءَ)
لغت نامه دهخدا
زن که انقضای اقراء وی را انتظار کنند. (منتهی الارب). زنی که انقضای ایام حیض آن را انتظار کشند. (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
(مِ ضَ / ضِ)
لغت نامه دهخدا
نوعی از پیکان تیر باشد و آن را دوشاخه سازند. (برهان). نوعی از پیکان دو شاخه. (فرهنگ رشیدی) (غیاث). نوعی از تیر که پیکانش دوسر باشد و کارش بریدن است چنانکه اگر شاخی مطلوب بود بدان می توان برید خلاف تیرهای دیگر که شکافتن و سوراخ کردن کار آنهاست. (آنندراج). نوعی از پیکان تیر که دوشاخه باشد. (ناظم الاطباء) :
مقراضۀ بندگان چو مقراض
اوداج بریده منکران را.
خاقانی.
شاه را دیدم در او پیکان مقراضه به کف
راست چون بحری نهنگ انداز در نخجیرجا.
خاقانی.
چو سوزن سنان سینه را دوخته
ز مقراضه مقراضی آموخته.
نظامی.
به مقراضۀ تیر پهلوشکاف
بسی آهو افکند با نافه ناف.
نظامی.
همه مقراضه های پرنیان پوش
همه زهرآبهای خوشتر از نوش.
نظامی (از گنجینۀ گنجوی).
از میان دو شاخهای خدنگ
جست مقراضۀ فراخ آهنگ.
نظامی.
، نوعی از حلوا هم هست. (برهان) (از فرهنگ رشیدی) (از غیاث) (از آنندراج) (از ناظم الاطباء). و رجوع به مقراضی شود، مرادف مقراضک. (آنندراج) :
در رهگذر قاسم با حسن و ادب
گرعاشق دلخسته بیفتد چه عجب
زیراکه به هرگام بر آن خسته زند
تنگ شکر از دهان و مقراضۀ لب.
نظام دست غیب (از آنندراج)
مقراضۀ بندگان چو مقراض
اوداج بریده منکران را.
خاقانی.
شاه را دیدم در او پیکان مقراضه به کف
راست چون بحری نهنگ انداز در نخجیرجا.
خاقانی.
چو سوزن سنان سینه را دوخته
ز مقراضه مقراضی آموخته.
نظامی.
به مقراضۀ تیر پهلوشکاف
بسی آهو افکند با نافه ناف.
نظامی.
همه مقراضه های پرنیان پوش
همه زهرآبهای خوشتر از نوش.
نظامی (از گنجینۀ گنجوی).
از میان دو شاخهای خدنگ
جست مقراضۀ فراخ آهنگ.
نظامی.
، نوعی از حلوا هم هست. (برهان) (از فرهنگ رشیدی) (از غیاث) (از آنندراج) (از ناظم الاطباء). و رجوع به مقراضی شود، مرادف مقراضک. (آنندراج) :
در رهگذر قاسم با حسن و ادب
گرعاشق دلخسته بیفتد چه عجب
زیراکه به هرگام بر آن خسته زند
تنگ شکر از دهان و مقراضۀ لب.
نظام دست غیب (از آنندراج)
(طَ)
لغت نامه دهخدا
جور کردن با یکدیگر. (تاج المصادر بیهقی نسخۀ خطی کتاب خانه سازمان ورق 198). و رجوع به قاسط شود
(مُ یَ / یِ سَ / سِ)
لغت نامه دهخدا
سنجیدگی میان دو چیز و دو چیز را باهم اندازه گرفتن و اندازه میان دو چیز و قیاس. (از ناظم الاطباء). مقایسه. سنجش. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). و رجوع به مقایسه شود.
- مقایسه کردن، با یکدیگر سنجیدن. با یکدیگر اندازه کردن. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا)
- مقایسه کردن، با یکدیگر سنجیدن. با یکدیگر اندازه کردن. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا)
(طَ فَ سَ)
لغت نامه دهخدا
اندازه نمودن میان دو چیز و دو کار. قیاس، برابری و نبرد کردن با کسی در اندازه گرفتن. (منتهی الارب) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) ، با کسی قیاس کردن. (المصادر زوزنی) (غیاث) (آنندراج). چیزی یا کسی را با چیزی یا کسی دیگر اندازه گرفتن و سنجیدن. (از اقرب الموارد). اندازه کردن یکی با دیگری. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). و رجوع به مقایسه شود
(طَ ثَ رَ)
لغت نامه دهخدا
اندازه گرفتن میان دو چیز. (آنندراج). مقایسه. (ناظم الاطباء) ، برابری کردن با کسی در اندازه گرفتن. (آنندراج) ، کمان خود را در خوبی با کمان دیگری سنجیدن. (از اقرب الموارد)
(طَن ن)
لغت نامه دهخدا
نبرد کردن با کسی به غواصی. (منتهی الارب) (آنندراج) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). شرطبندی کردن در فرورفتن به آب. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا).
- امثال:
هو یقامس حوتاً، در حق کسی گویند که با داناتر از خود مناظره کند. (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد).
، مناظره و مباحثه کردن. (از اقرب الموارد)
- امثال:
هو یقامس حوتاً، در حق کسی گویند که با داناتر از خود مناظره کند. (منتهی الارب) (آنندراج) (از اقرب الموارد).
، مناظره و مباحثه کردن. (از اقرب الموارد)
(مَ سَ)
لغت نامه دهخدا
مؤنث محروس. نگه داشته شده. نگهبانی کرده شده، کنایه از ملک پادشاهی است. (غیاث) (آنندراج).
- ممالک محروسه، کنایه از ملک خود است چرا که اکثر آدمی چیز خود را حراست میکند. (غیاث). ممالکی که در تصرف پادشاه مخصوص باشند. (ناظم الاطباء).
- ، عنوانی و لقب گونه ای مملکت ایران را که در عهد قاجاریه متداول بوده است.
- ملک محروسه، شهر استوارشده. ناحیۀ نگهبانی شده. عنوانی و خطابی محدوده و ناحیه و شهری را: این پادشاه که دائم عمر باد، در ایام مناطحۀ ایشان پای در دامن وقار کشید و به محروسۀ فرزین که فردوس جهان است متمکن نشست. (ترجمه تاریخ یمینی ص 4).
، پایتخت ومقر سلطنت. (ناظم الاطباء). (اما این معنی نیز مأخوذ از معنی دوم کلمه است)
- ممالک محروسه، کنایه از ملک خود است چرا که اکثر آدمی چیز خود را حراست میکند. (غیاث). ممالکی که در تصرف پادشاه مخصوص باشند. (ناظم الاطباء).
- ، عنوانی و لقب گونه ای مملکت ایران را که در عهد قاجاریه متداول بوده است.
- ملک محروسه، شهر استوارشده. ناحیۀ نگهبانی شده. عنوانی و خطابی محدوده و ناحیه و شهری را: این پادشاه که دائم عمر باد، در ایام مناطحۀ ایشان پای در دامن وقار کشید و به محروسۀ فرزین که فردوس جهان است متمکن نشست. (ترجمه تاریخ یمینی ص 4).
، پایتخت ومقر سلطنت. (ناظم الاطباء). (اما این معنی نیز مأخوذ از معنی دوم کلمه است)
(مُ قَ طَ مَ)
لغت نامه دهخدا
خفاف مقرطمه، موزۀ سخت اطراف دوخته که سنگ را شکند. (منتهی الارب) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد)
(مُ قَ طِ)
لغت نامه دهخدا
آن تیر که برنشانه آید. (مهذب الاسماء). تیر رسانده به نشانه. (آنندراج) (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد) ، آن که تیر را به نشانه می زند، آنکه جامۀ قرطاس مصری دارد، مالک کاغذ، دختر سپید کشیده قامت. (ناظم الاطباء)
مقرونه در فارسی مونث مقرون زی یاز مونث مقرون مقابل مفروقه: (سبب تقدیم دایره هزج بردایره سریع آنست که اوتاد هزج و اخوات آن مقرونه است) (المعجم. مدچا. 52: 1)
مقاطعه و مقاطعت در فارسی در تازی کهن: وا بریدن، سر انداختن شمشیر: تا کدام بران تر است در تازی نوین: استان در فارسی: پیمانکاری بریدن از یکدیگر و جدا شدن، ترک مراوده و مکاتبه کردن، انجام دادن کاری را با اجرت معین بعهده گرفتن، توضیح امروزه غالبا بعهده گرفتن ساختمان جاده ها و ابنیه را مقاطعه گویند پیمانکاری. یا به مقاطعه دادن، ساختمان بنا یا ساختن جاده ای را بعهده کسی یاموسسه ای در مقابل مزد معین واگذار کردن، ارزیابی مالیات یک منطقه بقرار مبلغی مقطوع، اجاره کردن مالیات محل بوسیله مردم آن بمبلغ مقطوع
مونث محروس پاییده پاسداشته نگهباندار مونث محروس. یا ممالک محروسه. عنوانی که در عهد قاجاریه بکشور ایران داده بودند: تمبر پست ممالک محروسه ایران
