- شاکمونی
به اعتقاد مردمی از هند پیغمبر صاحب کتاب است و هیچکس بر اسرار اوواقف نیست و در ولادت و وجود او خرق عادات و خرافات بسیار گویند و کتاب او را نیز شاکمونی خوانند و بعضی گویند پیغمبر اهل ختاست، (برهان قاطع)، مؤلف انجمن آرا نویسد: نام مردی بود از شاهزادگان هندوستان و نام پدرش شدوذن و مادرش مهامایا و مولدش مهابد که شهری بود در هند، از جوانی بریاضت شاقه پرداخت تا کامل الذات شد از او کرامات و معجزات و معارج بسیار در کتب اهالی هندوستان نوشته اند، گویند او را کتابی است ابدرم نام و عقاید مخصوص بخود داشته است، وی بعد از پیغمبران اهل هند به پیغمبری معروف شده و مردم چین و تبت و ایغور و هندوستان به وی گرویدند و او را پیغمبری دانستند، در عهد افراسیاب و زاب بوده است، (از انجمن آرا) (از آنندراج)، این لغت مأخوذ از سانسکریت و نام بودا و نام کتاب وی باشد، (از ناظم الاطباء)، شهرستانی در ملل و نحل ص 270 نام او را شاکیمن ضبط کرده است، اما آنچه را از کتب لغت متقدم نقل کردیم بر اساسی نیست و مبنای تحقیقی و علمی ندارد، این کلمه لقب مؤسس مذهب بودایی است که تولدش میان سال 483- 478 قبل از میلاد در هند واقع شده و مذهبش تاکنون در هند و نیز در چین هست و وقتی تا خراسان ایران هم وسعت داشته است، نام پیغمبر هندی مذکور ’گوتمه’ بمعنی دارندۀ گاو بسیار و لقبش ’بوده’ بوده است، بمعنی دانا و لقب دیگرش ’شاکیه منی’ که به شاکمونی تحریف شده است، شاکیه نام خانوادگی او و منی بمعنی ولی است، (از فرهنگ نظام)، و نام وی سیدارته گوتمه و مشهور است به ساکیامونی (حکیم قبیلۀ ساکیا) یا ساکیاسینها (و دو نام اخیر نام خانوادگی او بوده) ولی گوتاما اسمی است مأخوذ از نام نژادی که خاندان وی بدان تعلق داشت، پدر او سوددنه و مادر وی مایادوی نام داشت، پدرش راجه بود و بر قبیلۀ ساکیا درکاپیله وستو جنوب غربی نپال در هند شمالی حکومت میکرد، و مادر بودا نیز دختر راجه بود و بنابراین بودا از طبقۀ نجبا و امراء است و او در حدود سال 650 قبل از میلاد (و بقول ویلیامز حدود 500 قبل از میلاد) متولد شد، وی مؤسس آیین بودایی است و این آیین مبتنی است بر اینکه: حیات رنج است و رنج از هوس زاید و ترک نفس تنها وسیلۀ رهایی از هوی و هوس است، کمال مطلوب بودایی عبارت است از وصول به نیروانا یا فنای کل، مرگ بودا در هشتادسالگی اتفاق افتاد، امروزه در حدود 500000000 تن در هند و بیرمانی و سراندیب و تبت و چین و ژاپن پیرو آیین بودایی هستند، (از حاشیۀ برهان قاطع چ معین)، و نیز رجوع شود به بودا و ساکیامونی و ساکمونی
