معنی زخبا - جستجوی لغت در جدول جو

زخبا

لغت نامه دهخدا

زیبا

(دخترانه)

خوشگل، قشنگ، خوب، نیکو، دلنشین، مطبوع، آنکه یا آنچه دیدنش چشم نواز و خوشایند است

فرهنگ نامهای ایرانی

زیبا

زیبنده، نیکو، خوب، مقابل زشت، خوش نما، خوب رو، خوشگل

فرهنگ فارسی عمید

زیبا

دهی از دهستان ززوماهرواست که در بخش الیگودرز شهرستان بروجرد واقع است و 985 تن سکنه دارد، (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 6)

لغت نامه دهخدا

زیبا

از: ’زیب’ + ’ا’ (فاعلی و صفت مشبهه)، زیبنده، (حاشیۀ برهان چ معین)، بمعنی نیکو و خوب است که نقیض زشت و بد باشد، (برهان) (از ناظم الاطباء) (از آنندراج) :
زیبا نهاده مجلس و خالی گزیده جای
ساز شراب پیش نهاده رده رده،
شاکر بخاری،
درشتی نه زیباست ازشهریار
پدر نامور بود و تو نامدار،
فردوسی،
به پیش همه موبدان شاه گفت
که زیبا بود شاه را ماه جفت،
فردوسی،
گفتار تو بار است و کاربرگ است
که اشنود چنین بار و برگ زیبا،
ناصرخسرو،
که مرا بی بقای خدمت او
زندگانی کثیف و نازیباست،
خاقانی،
این چرخ نازیبا لقب از دست بوست کرده لب
شیرین تر از اشک طرب از چشم مینا ریخته،
خاقانی،
هرچه از آن خلط و خون زیبا بود
مبتلای آن شدن بیجا بود،
عطار،
دوران بقا چو باد صحرا بگذشت
تلخی و خوشی و زشت و زیبا بگذشت،
(گلستان)،
نه هرکه به صورت نکوست سیرت زیبا در اوست، (گلستان)، جمیل و صاحب جمال و خوشنما و آراسته و شایسته، (ناظم الاطباء)، هر چیز خوب و باملاحت بود و نیکو و آراسته باشد، (شرفنامۀ منیری)، نیکو، جمیل، قشنگ، خوشگل، مقابل زشت، بدگل، (از فرهنگ فارسی معین)، جمیل، حسن، خوب، مقابل زشت، نیکو، وسیم، خوبروی، قشنگ، خوشگل، (یادداشت بخط مرحوم دهخدا) :
بیاراست رخ را بسان بهار
وگرچند زیبا نبودش نگار،
فردوسی،
خردمند و زیبا و چیره سخن
جوانه بسال وبدانش کهن،
فردوسی،
جوانی دژم ره زده بر در است
که گویی به چهر از تو زیباتر است،
اسدی،
زیبا به خرد باید بودنت و به حکمت
زیبا تو به تختی و به صدری و نهالی،
ناصرخسرو،
ای چرخ از آن ستارۀ رعنا چه خواستی
وی باد از آن شکوفۀ زیبا چه خواستی،
خاقانی،
جان فشانند بر آن خال و بر آن حلقۀ زلف
عاشقان کان رخ زیتونی زیبا بینند،
خاقانی،
چند بارش دیده ام در خواب لیک
طلعتش این بار زیبا دیده ام،
خاقانی،
وگر بر وی نشستن ناگزیر است
نه شب زیباتر ازبدر منیر است،
نظامی،
هرکه زیباتر بود رشکش فزون
زانکه رشک از ناز خیزد یا بنون،
مولوی،
هرچه را خوب و کش و زیبا کنند
از برای دیدۀ بینا کنند،
مولوی،
زشت باشد دبیقی و دیبا
که بود بر عروس نازیبا،
سعدی،
ای سرو به قامتش چه مانی
زیباست ولی نه هر بلندی،
سعدی،
با همه رفتن زیبای تذرو اندر باغ
گر بشوخی برود پیش تو زیبا نرود،
سعدی،
بردوخته ام دیده چو باز از همه عالم
تا دیدۀ من بررخ زیبای تو باز است،
حافظ،
آنچه من یافتم از چهرۀ زیبای کسی
به دو عالم ندهم شوق تماشای کسی،
صائب (از آنندراج)،
جای رحم است بر آن قطرۀ شبنم صائب
که نظر آب نداد از رخ زیبای کسی،
(ایضاً)،
، بمعنی زیبنده هم هست، (برهان) (از ناظم الاطباء) (از فرهنگ رشیدی) (آنندراج)، زیبنده و شایسته: زیبای گاه، شایستۀ تخت سلطنت، (فرهنگ فارسی معین)، درخور، لایق، سزاوار، برازنده، برازا، زیبنده، ازدر، (یادداشت بخط مرحوم دهخدا) :
ورا پنج دختر بد اندر نهان
همه خوب و زیبای تخت شهان،
فردوسی،
که شد تخت ایران ز خسرو تهی
کسی نیست زیبای شاهنشهی،
فردوسی،
وزو باد بر شهریار آفرین
که زیبای تاج است و تخت و نگین،
فردوسی،
سزاوار گنج است اگر مرد رنج
که بدخواه زیبا نباشد به گنج،
فردوسی،
من ثناگوی، تو زیبای ثنائی و به فخر
هر زمان سر بفرازم زمیان امثال،
فرخی،
آن مهی یافته از گوهر و زیبای مهی
و آن سری یافته بر خلق و سزاوار سری،
فرخی،
از درگه شهنشه مسعود باسعادت
زیبا به پادشاهی دانا به شهریاری،
منوچهری،
بونصر بر شغل عارضی بود که فرمان یافت و مردی سخت فاضل و زیبا و ادیب و خردمند بود، (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 242) ...، یکچندی سالار غازیان غزنین و در آن سخت زیبا بود، (تاریخ بیهقی ایضاً ص 255) ...، در خادمی هزار بار نیکوتر از آن شد و زیباتر، (تاریخ بیهقی ایضاً ص 382)،
فزایم ز جان آفرین شاه را
که زیباست مر خسروی گاه را،
اسدی،
به پاداش این بود زیبای من
که امروز جویی همی جای من،
اسدی،
نماند آفریدون و جمشید شاه
نه تور و منوچهر زیبای گاه،
اسدی،
همه کار فغفور زیبای او
بیاراست آن رسم دربای او،
اسدی،
زیباست بر این شغل عمیدبن عمید آنک
کافی است به هر شغل و بهر فضل سزاوار،
مسعودسعد،
شهپر زاغ و زغن زیبای صید و قید نیست
این کرامت همره شهباز و شاهین کرده اند،
حافظ

از: ’زیب’ + ’ا’ (فاعلی و صفت مشبهه)، زیبنده، (حاشیۀ برهان چ معین)، بمعنی نیکو و خوب است که نقیض زشت و بد باشد، (برهان) (از ناظم الاطباء) (از آنندراج) :
زیبا نهاده مجلس و خالی گزیده جای
ساز شراب پیش نهاده رده رده،
شاکر بخاری،
درشتی نه زیباست ازشهریار
پدر نامور بود و تو نامدار،
فردوسی،
به پیش همه موبدان شاه گفت
که زیبا بود شاه را ماه جفت،
فردوسی،
گفتار تو بار است و کاربرگ است
که اشنود چنین بار و برگ زیبا،
ناصرخسرو،
که مرا بی بقای خدمت او
زندگانی کثیف و نازیباست،
خاقانی،
این چرخ نازیبا لقب از دست بوست کرده لب
شیرین تر از اشک طرب از چشم مینا ریخته،
خاقانی،
هرچه از آن خلط و خون زیبا بود
مبتلای آن شدن بیجا بود،
عطار،
دوران بقا چو باد صحرا بگذشت
تلخی و خوشی و زشت و زیبا بگذشت،
(گلستان)،
نه هرکه به صورت نکوست سیرت زیبا در اوست، (گلستان)، جمیل و صاحب جمال و خوشنما و آراسته و شایسته، (ناظم الاطباء)، هر چیز خوب و باملاحت بود و نیکو و آراسته باشد، (شرفنامۀ منیری)، نیکو، جمیل، قشنگ، خوشگل، مقابل زشت، بدگل، (از فرهنگ فارسی معین)، جمیل، حَسَن، خوب، مقابل زشت، نیکو، وسیم، خوبروی، قشنگ، خوشگل، (یادداشت بخط مرحوم دهخدا) :
بیاراست رخ را بسان بهار
وگرچند زیبا نبودش نگار،
فردوسی،
خردمند و زیبا و چیره سخن
جوانه بسال وبدانش کهن،
فردوسی،
جوانی دژم ره زده بر در است
که گویی به چهر از تو زیباتر است،
اسدی،
زیبا به خرد باید بودنت و به حکمت
زیبا تو به تختی و به صدری و نهالی،
ناصرخسرو،
ای چرخ از آن ستارۀ رعنا چه خواستی
وی باد از آن شکوفۀ زیبا چه خواستی،
خاقانی،
جان فشانند بر آن خال و بر آن حلقۀ زلف
عاشقان کان رخ زیتونی زیبا بینند،
خاقانی،
چند بارش دیده ام در خواب لیک
طلعتش این بار زیبا دیده ام،
خاقانی،
وگر بر وی نشستن ناگزیر است
نه شب زیباتر ازبدر منیر است،
نظامی،
هرکه زیباتر بود رشکش فزون
زانکه رشک از ناز خیزد یا بنون،
مولوی،
هرچه را خوب و کش و زیبا کنند
از برای دیدۀ بینا کنند،
مولوی،
زشت باشد دبیقی و دیبا
که بود بر عروس نازیبا،
سعدی،
ای سرو به قامتش چه مانی
زیباست ولی نه هر بلندی،
سعدی،
با همه رفتن زیبای تذرو اندر باغ
گر بشوخی برود پیش تو زیبا نرود،
سعدی،
بردوخته ام دیده چو باز از همه عالم
تا دیدۀ من بررخ زیبای تو باز است،
حافظ،
آنچه من یافتم از چهرۀ زیبای کسی
به دو عالم ندهم شوق تماشای کسی،
صائب (از آنندراج)،
جای رحم است بر آن قطرۀ شبنم صائب
که نظر آب نداد از رخ زیبای کسی،
(ایضاً)،
، بمعنی زیبنده هم هست، (برهان) (از ناظم الاطباء) (از فرهنگ رشیدی) (آنندراج)، زیبنده و شایسته: زیبای ِ گاه، شایستۀ تخت سلطنت، (فرهنگ فارسی معین)، درخور، لایق، سزاوار، برازنده، برازا، زیبنده، ازدر، (یادداشت بخط مرحوم دهخدا) :
ورا پنج دختر بد اندر نهان
همه خوب و زیبای تخت شهان،
فردوسی،
که شد تخت ایران ز خسرو تهی
کسی نیست زیبای شاهنشهی،
فردوسی،
وزو باد بر شهریار آفرین
که زیبای تاج است و تخت و نگین،
فردوسی،
سزاوار گنج است اگر مرد رنج
که بدخواه زیبا نباشد به گنج،
فردوسی،
من ثناگوی، تو زیبای ثنائی و به فخر
هر زمان سر بفرازم زمیان امثال،
فرخی،
آن مهی یافته از گوهر و زیبای مهی
و آن سری یافته بر خلق و سزاوار سری،
فرخی،
از درگه شهنشه مسعود باسعادت
زیبا به پادشاهی دانا به شهریاری،
منوچهری،
بونصر بر شغل عارضی بود که فرمان یافت و مردی سخت فاضل و زیبا و ادیب و خردمند بود، (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 242) ...، یکچندی سالار غازیان غزنین و در آن سخت زیبا بود، (تاریخ بیهقی ایضاً ص 255) ...، در خادمی هزار بار نیکوتر از آن شد و زیباتر، (تاریخ بیهقی ایضاً ص 382)،
فزایم ز جان آفرین شاه را
که زیباست مر خسروی گاه را،
اسدی،
به پاداش این بود زیبای من
که امروز جویی همی جای من،
اسدی،
نماند آفریدون و جمشید شاه
نه تور و منوچهر زیبای گاه،
اسدی،
همه کار فغفور زیبای او
بیاراست آن رسم دربای او،
اسدی،
زیباست بر این شغل عمیدبن عمید آنک
کافی است به هر شغل و بهر فضل سزاوار،
مسعودسعد،
شهپر زاغ و زغن زیبای صید و قید نیست
این کرامت همره شهباز و شاهین کرده اند،
حافظ

لغت نامه دهخدا

زنبا

(زَمْ)

نباتی است که در بلاد ری به تابستان می کارند و در اول زمستان می روید بسیار گرم و تند و مصدع و موجب حرارت بدن است به مرتبه ای که خورندۀ آن از هوای سرد متألم نخواهد شد. (انجمن آرا) (آنندراج). رجوع به تحفۀ حکیم مؤمن شود

لغت نامه دهخدا

زابا

بلغت ژند و پاژند زر و طلا و زر سرخ باشد، (آنندراج) (برهان قاطع)

لغت نامه دهخدا

خزبا

(خِ)

مگسی که در مرغزارها باشد. (از اقرب الموارد) (از لسان العرب) (از منتهی الارب). خزباء. رجوع به خزباء شود، بانگ مگس. (منتهی الارب) (از لسان العرب) (از اقرب الموارد) (از تاج العروس) (از البستان). خازباز. (یادداشت بخط مؤلف). خزباء، علتی است که در گردن شتر یا مردم عارض شود. خزباء، نام دو گیاه. (منتهی الارب) (از لسان العرب) (از تاج العروس). خزباء، گربه. (منتهی الارب)

لغت نامه دهخدا

زوبا

به لغت زندو پازند، دزد و راهزن و قطاع الطریق را گویند، (برهان) (آنندراج) (از ناظم الاطباء)، هزوارش ’زوبا’، ’زوبا’، پهلوی ’دژد’ (دزد) ... قرائت غلط بجای ’گوبا’، (حاشیۀ برهان چ معین)

لغت نامه دهخدا