- رادیوآکتیویته (یُ تی تِ)
اجسام رادیوآکتیو. در سال 1897 میلادی بکرل دانشمند فرانسوی ملاحظه نمود که چون املاحی از اورانیوم را در جعبۀ فلزی قرار دهیم با وجود آنکه با خارج ارتباطی ندارند املاح اورانیوم اشعه ای از خود بخارج میفرستند که بر روی صفحه حساس عکاسی اثر مینماید بعداً مادام کوری ملاحظه نمود که این خاصیت در توریوم نیز وجود دارد پس از آن بکشف مادۀ دیگری از سنگ معدن اورانیوم موفق شد موسوم به پشبلاند که فوق العاده فعال تر از اورانیوم خالص میباشد و از آن رو موفق به کشف رادیوم در املاح فوق الذکر گردید. امروزه در حدود 30 عنصر نظیر اورانیوم کشف شده است. این اجسام را رادیوآکتیو نامند و خاصیتی در این اجسام وجود دارد که این اجسام میتوانند بخودی خود اشعه ای خارج نمایند که به رادیوآکتیویته موسوم است. باید دانست که رادیوآکتیویته از خواص اتم میباشد و آزمایش نشان داده که این اشعه در اثر تجزیۀ هستۀ مرکزی اتم بوجود می آید. مهمترین عناصر رادیوآکتیو عبارتند از اورانیوم، توریم، رادیوم، آکتینیوم.
تشعشع اجسام رادیوآکتیو - از تأثیر یک حوزۀ مغناطیسی بر روی اشعۀ ایجادشدۀ توسطیک جسم رادیوآکتیو معلوم شده که اجسام رادیوآکتیو دارای سه نوع اشعه میباشند. 1- اشعۀ a (آلفا) که از ذراتی تشکیل شده اند که دارای الکتریسته مثبت میباشنداین ذرات از هستۀ مرکزی اتم هلیوم (هلیون) تشکیل شده اند این اشعه بطرف چپ حوزه مغناطیسی H منحرف میشوند این اشعه هوا را یونیزه مینمایند. قابلیت نفوذ آنها خیلی کم است بطوریکه یک صفحه کاغذ مانع عبور آنها میگردد. 2- اشعۀ b (بتا) که از ذراتیکه دارای الکتریسته منفی میباشند تشکیل شده و با سرعت زیادی پرتاب میشوند و این ذرات که از الکترن تشکیل شده با سرعت 290000 کیلومتر در ثانیه حرکت مینمایند. این اشعۀ b نظیر اشعۀ کاتودیک میباشند ولیکن سرعت و قابلیت نفوذشان بیشتر است و بطرف راست حوزۀ مغناطیسی H منحرف میشوند. 3- اشعۀ g (گاما) که از اشعه X با طول موج فوق العاده کوتاه تشکیل شده اند و بهیچوجه حوزۀ مغناطیسی بر روی آنها اثر نداشته و بطور مستقیم خارج میشوند چون طول موج آنها کوتاه و در حدود 0/01 انگسترن میباشد قابلیت نفوذ این اشعه فوق العاده است. بطوریکه بعضی از انواع اشعۀ g حاصل از رادیوم میتوانند از ورقۀ سرب به ضخامت چندین سانتیمتر عبور نمایند امروزه فرض میکنند که اشعۀ X از برخورد اشعه b با اتمهای اجسام رادیوآکتیو حاصل میشوند. تشعشع اجسام رادیوآکتیو با آزاد شدن مقداری انرژی بشکل حرارت همراه است مادام کوری با قرار دادن رادیوم در یک کالریمتر ملاحظه نمود که یک گرم رادیوم در یک کالریمتر پس از یک ساعت 135 کالری حرارت تولید میکند.
موارد استعمال اجسام رادیوآکتیو - در طب برای معالجۀ بعضی از امراض از قبیل سرطان و سل بکار میرود و برای این منظور بیشتر از رادیوم استفاده میشود. (فیزیک سال ششم طبیعی رفیعزاده بروخیم حاج سیدجوادی)
موضوع (رادیواکتیویته) یا رادیواکتیوی یا عمل صادر شدن ذرات بسیار خرد، از نظر مصنوعی در موقع شکستن بعضی از اتمهاست. و از نظر طبیعی، انتشار خودبخود نیرو از طرف ماده است. بموجب تحقیقاتی که هانری بکرل متولد، در (15 دسامبر1825م.) انجام داد ’معلوم شد که اورانیوم و املاح آن دارای خاصیت صدور دائمی تشعشعات مخصوصی میباشند که صفحۀ عکاسی را متأثر میسازد و هوا را الکتریسته دارمیکند’. البته منظور از اینکه صفحۀ عکاسی را متأثر میسازد این است که از ماوراء اشیائی از قبیل چوب وغیره هم این عمل را انجام میدهد و بواسطه روشنایی روز نیست و حتی در بعضی از مواد رادیوآکتیو در صورتیکه در کشو میز دور از نور قرار گیرند صفحۀ عکاسی را متأثر میسازد. گذشته از اینها معدودی از سنگین ترین عناصر مانند اورانیوم و رادیوم اتمهائی دارند که می شکنند و تشعشعاتی بسیار نیرومند می دهند عناصری را که به این نحو منفجر میشوند رادیوآکتیو میگویند. طرز شناختن عناصر رادیوآکتیو: عنصرهای رادیوآکتیو را عنصرهای مؤثر یا اتمهای نشاندار می نامند، زیرا که میتوان آنها را بوسیلۀ تشعشعاتی که بی انقطاع صادر میکنند، شناخت. از سه راه میتوان وجود یک عنصر مؤثر را تحقیق کرد: 1- پرده نورافشان یا فلوئورسان. 2- فیلم عکاسی 3- کنتور گایگر. و اینک به شرح هریک می پردازیم:
1- بوسیلۀ پردۀ نورافشان یافلوئورسان از این جهت که وقتی تشعشات یک ایزوتوپ رادیوآکتیو بیک پرده نورافشان برسد از آن نور برمی خیزد.
2- در فیلم عکاسی تشعشعات ایزوتوپهای رادیوآکتیو در روی ترکیب شیمیایی آن همان اثر نور را می بخشند.
3- کنتور گایگر ابزاری است که در آن لوله ای تعبیه شده است که در مقابل تشعشعات رادیوآکتیو بسیارحساس است هر زمان این کنتور در مجاورت مادۀ رادیوآکتیوی واقع شود، صدایی از بلندگوی آن شنیده میشود، یا نوری از آن برق میزند.
انواع اشعه صادرشونده از ماده. اشعۀ صادرشونده از مواد رادیوآکتیو برسه گونه اند: 1- اشعه آلفا. (a) 2- اشعه بتا. (b) 3- اشعه گاما. (g) نافذترین این اشعه اشعۀ گاماست که شبیه به اشعۀ ایکس است ولی طول موج آن کمتر است
تشعشع اجسام رادیوآکتیو - از تأثیر یک حوزۀ مغناطیسی بر روی اشعۀ ایجادشدۀ توسطیک جسم رادیوآکتیو معلوم شده که اجسام رادیوآکتیو دارای سه نوع اشعه میباشند. 1- اشعۀ a (آلفا) که از ذراتی تشکیل شده اند که دارای الکتریسته مثبت میباشنداین ذرات از هستۀ مرکزی اتم هلیوم (هلیون) تشکیل شده اند این اشعه بطرف چپ حوزه مغناطیسی H منحرف میشوند این اشعه هوا را یونیزه مینمایند. قابلیت نفوذ آنها خیلی کم است بطوریکه یک صفحه کاغذ مانع عبور آنها میگردد. 2- اشعۀ b (بتا) که از ذراتیکه دارای الکتریسته منفی میباشند تشکیل شده و با سرعت زیادی پرتاب میشوند و این ذرات که از الکترن تشکیل شده با سرعت 290000 کیلومتر در ثانیه حرکت مینمایند. این اشعۀ b نظیر اشعۀ کاتودیک میباشند ولیکن سرعت و قابلیت نفوذشان بیشتر است و بطرف راست حوزۀ مغناطیسی H منحرف میشوند. 3- اشعۀ g (گاما) که از اشعه X با طول موج فوق العاده کوتاه تشکیل شده اند و بهیچوجه حوزۀ مغناطیسی بر روی آنها اثر نداشته و بطور مستقیم خارج میشوند چون طول موج آنها کوتاه و در حدود 0/01 انگسترن میباشد قابلیت نفوذ این اشعه فوق العاده است. بطوریکه بعضی از انواع اشعۀ g حاصل از رادیوم میتوانند از ورقۀ سرب به ضخامت چندین سانتیمتر عبور نمایند امروزه فرض میکنند که اشعۀ X از برخورد اشعه b با اتمهای اجسام رادیوآکتیو حاصل میشوند. تشعشع اجسام رادیوآکتیو با آزاد شدن مقداری انرژی بشکل حرارت همراه است مادام کوری با قرار دادن رادیوم در یک کالریمتر ملاحظه نمود که یک گرم رادیوم در یک کالریمتر پس از یک ساعت 135 کالری حرارت تولید میکند.
موارد استعمال اجسام رادیوآکتیو - در طب برای معالجۀ بعضی از امراض از قبیل سرطان و سل بکار میرود و برای این منظور بیشتر از رادیوم استفاده میشود. (فیزیک سال ششم طبیعی رفیعزاده بروخیم حاج سیدجوادی)
موضوع (رادیواکتیویته) یا رادیواکتیوی یا عمل صادر شدن ذرات بسیار خرد، از نظر مصنوعی در موقع شکستن بعضی از اتمهاست. و از نظر طبیعی، انتشار خودبخود نیرو از طرف ماده است. بموجب تحقیقاتی که هانری بکرل متولد، در (15 دسامبر1825م.) انجام داد ’معلوم شد که اورانیوم و املاح آن دارای خاصیت صدور دائمی تشعشعات مخصوصی میباشند که صفحۀ عکاسی را متأثر میسازد و هوا را الکتریسته دارمیکند’. البته منظور از اینکه صفحۀ عکاسی را متأثر میسازد این است که از ماوراء اشیائی از قبیل چوب وغیره هم این عمل را انجام میدهد و بواسطه روشنایی روز نیست و حتی در بعضی از مواد رادیوآکتیو در صورتیکه در کشو میز دور از نور قرار گیرند صفحۀ عکاسی را متأثر میسازد. گذشته از اینها معدودی از سنگین ترین عناصر مانند اورانیوم و رادیوم اتمهائی دارند که می شکنند و تشعشعاتی بسیار نیرومند می دهند عناصری را که به این نحو منفجر میشوند رادیوآکتیو میگویند. طرز شناختن عناصر رادیوآکتیو: عنصرهای رادیوآکتیو را عنصرهای مؤثر یا اتمهای نشاندار می نامند، زیرا که میتوان آنها را بوسیلۀ تشعشعاتی که بی انقطاع صادر میکنند، شناخت. از سه راه میتوان وجود یک عنصر مؤثر را تحقیق کرد: 1- پرده نورافشان یا فلوئورسان. 2- فیلم عکاسی 3- کنتور گایگر. و اینک به شرح هریک می پردازیم:
1- بوسیلۀ پردۀ نورافشان یافلوئورسان از این جهت که وقتی تشعشات یک ایزوتوپ رادیوآکتیو بیک پرده نورافشان برسد از آن نور برمی خیزد.
2- در فیلم عکاسی تشعشعات ایزوتوپهای رادیوآکتیو در روی ترکیب شیمیایی آن همان اثر نور را می بخشند.
3- کنتور گایگر ابزاری است که در آن لوله ای تعبیه شده است که در مقابل تشعشعات رادیوآکتیو بسیارحساس است هر زمان این کنتور در مجاورت مادۀ رادیوآکتیوی واقع شود، صدایی از بلندگوی آن شنیده میشود، یا نوری از آن برق میزند.
انواع اشعه صادرشونده از ماده. اشعۀ صادرشونده از مواد رادیوآکتیو برسه گونه اند: 1- اشعه آلفا. (a) 2- اشعه بتا. (b) 3- اشعه گاما. (g) نافذترین این اشعه اشعۀ گاماست که شبیه به اشعۀ ایکس است ولی طول موج آن کمتر است
