معنی داستان در فرهنگ فارسی عمید

افسانه، سرگذشت، حکایت دستان، قصه، مثل، داستان راندن: کنایه از داستان گفتن، قصه گفتن، حکایت کردن، داستان زدن: افسانه گفتن، مثل زدن، شگفت آمدش داستانی بزد / که دیوانه خندد ز کردار خود (فردوسی - ۳/۳۷۶) ، داستان شدن: کنایه از مشهور شدن، بلندآوازه شدن، از مردمی میان جهان داستان شدی / جز داستان خویش دگر داستان مخوان (فرخی - ۲۹۷)

معنی داستان در لغت نامه دهخدا

ظاهراً نام محلی بوده است در بسطام، حمداﷲ مستوفی در نزههالقلوب آرد: دیگر در بسطام در مزار شیخ المشایخ ابوعبداﷲ داستانی برسر قبر او درخت خشک است، چون از فرزندان آن شیخ یکی را وفات رسد از آن درخت شاخی بشکند، ایشان نیز بوصیت گویند که آن درخت در اول عصای پیغمبر ما صلعم بوده است و نسل به نسل به امام جعفر صادق (عم) رسید و امام جعفر صادق بسلطان بایزید بسطامی داد و بایزید وصیت کرد که بعد ازو کمابیش دویست سال از داستان درویشی خیزد و آن عصا را بدو دهند چون شیخ المشایخ داستانی بظهور پیوست آن عصا بدو رسید و بوقت وفاتش بوصیت او در مدفن او در پیش سینه اش بزمین فروبردند درختی شد وشاخها کشید، در فترت غز شاخی از او ببریدند آن درخت خشک شد ... (نزههالقلوب مقالۀ سوم چ اروپا ص 279)

معنی داستان در لغت نامه دهخدا

حکایت. نقل. قصه. سمر. سرگذشت. حدیث. افسانه. (برهان). دستان. فسانه. حادثه. ماجری. ماوقع. حکایت تمثیلی. واقعه. حکایت گذشتگان. (شرفنامۀ منیری) :، همچنان کبتی که دارد انگبین، چون بماند داستان من بدین.، رودکی.، مر این داستان کش بگفت از فیال، ابر سیصد و سی شش بود سال.، ابوشکور.، تو از من کنون داستانی شنو، بدین داستان بیشتر زین منو.، فردوسی ؟، ز گنگ سیاووش گویم سخن، وزان شهر و آن داستان کهن.، فردوسی.، سپهبد چو بشنید ازو داستان، بدان داستان گشت همداستان.، فردوسی.، بگرسیوز آن داستانها بگفت، نهفته برون آورید از نهفت.، فردوسی.، کس آمد بگردوی از شهر ری، برش داستانی بیفکند پی.، فردوسی.، چو بنشست ماهوی با راستان، چه بینید گفت اندرین داستان.، فردوسی.، بدو گفت سیندخت کاین داستان، بروی دگر برنهد راستان.، فردوسی.، شنیدستم از نامور مهتران، همه داستانهای هاماوران.، فردوسی.، نیاکانت آن دانشی راستان، نکردند یاد از چنین داستان.، فردوسی.، شنیدستی آن داستان مهان، که از پیش بودند شاه جهان.، فردوسی.، ز پرویز چون داستان شگفت، ز من بشنوی یاد باید گرفت.، فردوسی.، چو گودرز بشنید این داستان، بیاد آمدش گفتۀ باستان.، فردوسی.، یکی نامه بود از گه باستان، فراوان بدو اندرون داستان.، فردوسی.، بکردار خوابیست این داستان، که یاد آید از گفتۀ باستان.، فردوسی.، چو شد داستان سیاوش به بن، ز کیخسرو آرایم اکنون سخن.، فردوسی.، چه بینید گفت اندرین داستان، چه دارید یاد از گه باستان.، فردوسی.، کنون داستان کهن نو کنم، سخنهای شیرین و خسرو کنم.، فردوسی.، کنون داستانهای شاه اردشیر، بگویم تو گفتار من یاد گیر.، فردوسی.، برو داستانها همی خواندند، ز جم و فریدون سخن راندند.، فردوسی.، چو بگذشت از آن داستان روز چند، ز گردش نیاسود چرخ بلند.، فردوسی.، همی خواهم از داور کردگار، که چندان امان یابم از روزگار، کزین نامور نامۀ باستان، بمانم بگیتی یکی داستان.، فردوسی.، نکردند اندرین داستانها (شاهنامه) نگاه (محمود)، ز بدگوی و بخت بد آمد گناه.، فردوسی.، چو از دفتر این داستانها بسی، همی خواند خواننده بر هر کسی.، فردوسی.، که رستم یلی بود از سیستان، منش کرده ام رستم داستان.، (منسوب بفردوسی !).، عجب تر زین ندیدم داستانی، دو تن ترسد ز بشکسته کمانی.، فخرالدین اسعد (ویس و رامین).، درین روز که من نبشتم این قصه و داستان را کارها نو گشت. (تاریخ بیهقی ص 393 چ ادیب).، تا فتح جنگوان را در داستان فزود، گم شد حدیث رستم دستان ز داستان.، مسعودسعد.، و آن اطناب و مبالغت مقرون بلطایف و ارادات از داستان شیر و گاو اتفاق افتاده است. (کلیله و دمنه).، با دولت شاه اخستان منسوخ دان هر داستان، کز خسروان باستان در صحف اخبار آمده.، خاقانی.، هر داستان که آن نه ثنای محمد است، دستان کاهنان شمر آن را نه داستان.، خاقانی.، داستانی نیست در دست جهان به زین سخن، راستان جان بر سر این داستان افشانده اند.، خاقانی.، حقا که دروغ داستانیست، بطلانی داستان ببینم.، خاقانی.، اگرچه داستانی دلپسند است، عروسی در وقایه شهر بنداست.، نظامی.، حدیث خسرو و شیرین نهان نیست، وزان شیرین تر الحق داستان نیست.، نظامی.، عشق سعدی نه حدیثی است که پنهان ماند، داستانیست که در هر سر بازاری هست.، سعدی.، هنوز قصۀ هجران و داستان فراق، بسر نرفت و بپایان رسید طومارم.، سعدی.، هر چند کرد قصۀعشقش بیان جلال، یک داستان نگفت ز صد داستان که هست.، جلال خوافی.،، سخن. گفتگو. گفتار. مذاکره:، چو یک چند از این داستانها براند، بنه برنهاد و سپه برنشاند.، فردوسی.،، مجازاً به معنی رای و عقیده و اعتقاد در ترکیب همداستان. رجوع به همداستان شود، مثل. (ترجمان القرآن جرجانی) (برهان) (منتهی الارب). دستان. (زمخشری). سمر. حکمت. نادره. شهره. مثل سائر:، چه گفتند در داستان دراز، نباشد کس از رهنمون بی نیاز.، ابوشکور، یکی داستان دارم از روزگار، که هر جای دارم همی یادگار، سگ کاردیده بگیرد پلنگ، ز روبه رمد شیر نادیده جنگ.، فردوسی.، یکی داستان گفته بودم بشاه، چو فرمود لشکرکشیدن براه، که دل را زمهر کسی برگسل، کجا نیستش با زبان راست دل.، فردوسی.، باده اندر دست وخوبان پیش روی، خوبرویانی بخوبی داستان.، فرخی.، بشعر حجت گرد طمع ز روی بشوی، اگر به دل تَبَعِ پند و داستان شده ای.، ناصرخسرو.، ای کف تو عالم جود آفرین، جاه تو در عالم جان داستان.، خاقانی (دیوان چ سجادی ص 343).، لقاطات زبان خامۀ او، میان اهل معنی داستان باد.، کمال اسماعیل.، - داستان را، مثلاً، فی المثل:، وگرنه میانش ببرم بتیغ، وگر داستان را برآید بمیغ.، فردوسی.، بفرمانش آریم اگرچه گوست، وگر داستان را همه خسروست.، فردوسی.،، لقب زال پدر رستم. (غیاث). صاحب آنندراج گوید: لقب زال دستان است بجهت ضرورت الف افزوده اند و چون دستان به معنی مکر و حیله است و او در خدمت حکیم عصر خود سیمرغ علم و فضل آموخته بود این لقب به او دادند - انتهی. اما این گفته توجیه علمی ندارد، مکر. دستان. (حاشیۀ فرهنگ اسدی نخجوانی)، کلمه داستان را ترکیباتی است چون: همداستان. هم رای. هم عقیده. هزارداستان. هزارافسانه