- خامالیوس
مازریون، رجوع به مازریون شود
معنی خامالیوس - جستجوی لغت در جدول جو
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
سیسالیوس، گیاهی شبیه رازیانه با تخم سبز رنگ به اندازۀ دانۀ گندم که در طب قدیم برای معالجۀ بعضی بیماری های ریه و معده به کار می رفته
سسالی، سسالیوس
سسالی، سسالیوس
کمادریوس، گیاهی با برگ های ریز شبیه برگ بلوط، طعم بسیار تلخ، گل های ریز و بنفش و ریشۀ ارغوانی رنگ که بیشتر در سنگلاخ ها می روید، بلوط الارض
(خَ)
لغت نامه دهخدا
نوعی از مازریون سیاه است و بعضی گویند خربق سیاه است که آن را به عربی خانق النمر یا قاتل النمر خوانند. اصل این کلمه یونانی است. (از برهان قاطع) (از ناظم الاطباء). خامالیون. رجوع به خامالیون شود
(اِ لیو)
لغت نامه دهخدا
پل. یکی از کنسولان معروف روم است که در 227 قبل از میلاد تولد یافت و در 158 قبل از میلاد درگذشت. امیلیوس در اسپانی و مقدونیه بفتوحاتی نایل آمد و شهر اپیروس را قتل عام کرد. (از تمدن قدیم فوستل دو کولانژ ترجمه نصرالله فلسفی)
به لغت سریانی انجدان را گویند، و آن رستنیی باشدکه صمغ آن را حلتیت گویند، و بعضی گویند انجدان رومی است و آن را کاشم رومی نیز گویند، و آن هم نوعی ازاین است، لیکن اندکی درازتر از آن می باشد، (برهان) (آنندراج)، انجدان رومی و کاشم رومی، (الفاظ الادویه)، انغوزه، (استینگاس) (ناظم الاطباء)، این کلمه در لغت نامه ها و کتب طبی بصور مختلف زیر ضبط شده است، ساسال، (ترجمه صیدنۀ) (دزی ج 1 ص 621)، ساسالیطس، (ابن البیطار ج 2 ص 29 مادۀ حلزون)، ساسالیوس، (برهان) (اختیارات بدیعی) (الفاظ الادویه) (اشتینگاس) (ناظم الاطباء)، سسالی، (فهرست مخزن الادویه) (استنیگاس) (ناظم الاطباء)، سسالیوس، (برهان) (اختیارات) (دزی) (استینگاس) (ناظم الاطباء)، سسلیوس، (ضریر انطاکی)، سیسالی، (اختیارات) (مخزن الادویه)، سیسالیوس، (برهان) (ترجمه صیدنۀ) (اختیارات بدیعی) (الفاظ الادویه) (مخزن الادویه) (تحفۀ حکیم مؤمن) (استینگاس) (ناظم الاطباء)، در ترجمه صیدنۀ ابوریحان ذیل کلمه سیسالیوس آمده است: معنی وی چیزی که به لعاب ماند، و آن لغت رومی است، و آنچه ازو رومی بود از نبطی خردتر بود، و بوی و طعم او تیزتر بود، رازی گوید که سیسالیوس رومی است، و گوید در بعضی کتب چنان دیدم که او انگدان رومی است و ابن ماسویه گوید به انگدان مشابهت دارد، دیسقوریدوس او را ساسالی نام کرده است، و برگ او ببرگ رازیانه شبیه بود، و برگ ساسال سطبرتر بود، و او راجمه بود مثل شبت، و او را زوایا باشد و طعم او تیز باشد، و ابن ماسویه گوید او به زنجبیل مشابه بود، صفت او: ارجانی گوید گرم و خشک است در دویم و مواد را لطیف گرداند و عسرالنفس را سودمند بود و ریاح غلیظ را بشکند، و تسهیل ولادت بکند، و صرع و عسرالبول را نافع بود، و اختناق رحم و ریاح آن را و اوجاع باطنی را نافع بود، و گویند او انگدان رومی است و به آن مشابهت دارد، الا آنکه درازی و سفیدی در او زیاده بود، (ترجمه صیدنۀ ابوریحان بیرونی)، در تحفۀ حکیم مؤمن آمده: بفارسی کاشم رومی نامند، نباتی است، و چهار قسم می باشد گیاه یکی شبیه به رازیانه و از آن قوی تر، و قبۀ آن شبیه به قبۀ شبت، و ثمرش انجدان که کوله پر نامند، و دراز و تندطعم، و بیخش زیاده برشبری، و با عطریت، و بیخ این قسم در افعال قوی تر از سایر اجزاء است، و یکی را برگ شبیه به لبلاب کبیر، و از آن درازتر و کوچک تر، و قبۀ او مثل قبۀ شبت و تخمش سیاه مشابه گندم و بزرگ تر از آن و تندتر و خوشبوتر از قسم اول و در افعال تخم او قوی تر ازسایر اجزاء، و یکی را برگ شبیه به برگ زیتون و درشت تر و ساقش درازتر از دو قسم اول، و قبۀ او بزرگتر وثمرش عریض و بزرگ مقدار و فربه و خوشبو، و قوتش از قسم اول قوی تر و از ثانی ضعیف تر، و یکی را نبات شبیه انجدان و ثمرش سفیدتر از آن و مستدیر و دراز و قریب به آنکه دو طبقه باشد و با عطریه و تندی، و چون مقشر کنند از آن تخمی درازتر از رازیانه و مایل به سبزی و در طعم شبیه به ترنج ظاهر گردد، و این قسم بیشترمعمول است، و مستعمل از سیسالیوس مقشر آن است، و مجموع اقسام در دویم گرم و خشک و محلل و ملطف و مسکن دردهای باطنی و مدربول و حیض و مفتح سدد و مقوی معده و جهت صرع و عسر نفس و تقطیر بول و اخراج جنین و دردرحم و تقویت هاضمه و رفع ریاح و تقویت باه و اذابۀبلغم منجمد و یک مثقال او با فلفل و شراب جهت رفع مضرت هوای سرد و مداومت نه قیراط تخم او با میفختج تاده روز جهت گرده و لعوق قسم اخیر با عسل جهت رفع درد سینه و شش و سرفۀ کهنه و امراض گرده و مثانه نافعو مضر محرورین و مصلحش کتیرا و اکثار او مضر جگر و مصلح او زرشک و قدر شربتش یک مثقال و بدلش انجدان است، (تحفۀ حکیم مؤمن)، بغدادی گفته که غیر کاشم است و غلط کرده کسی که کاشم دانسته و شیخ الرئیس در مبحث استسقا گفته که انجدان رومی است، بالجمله از ادویه است که در ماهیت آن اختلاف و اصح اقوال آن است که نباتی است و چهار قسم میباشد، (از مخزن الادویه)، در اختیارات بدیعی در ذیل سیسالیوس آمده: سیسالیوس را سیسالی گویند و سسالیوس و سیسالیوس هم خوانند و طردیلون نیز گویند و آن تخم انجدان رومی است و کاشم رومی نیز خوانند و ترکان سیسالیوس را ستیک گویند و در ماست نیز میریزند و میخورند ومانند انجدان بود لیکن درازتر از وی بود اندکی و بغایت سفید بود و آنچه رومی بود بهتر آن بود که ورق آن کوچک بود و بیخ آن خوشبوی بود و صمغ آن حلتیت طیب بود و تخم آن را کاشم خوانند و سیسالیوس هم گویند، و طبیعت آن گرم و خشک بود در دویم محلل و ملطف بود و دردهای اندرونی را ساکن گرداند و بلغم بسته بگدازاند و گویند چون چهارپایان بیاشامند نتاج ایشان زیاده شود و چون با شراب بیاشامند منع ضرر سرما بکند در سفرها، و درد پشت را سود دهد و مصروع را بغایت مفید بود و مقدار مستعمل از وی یک درم بود و ربو و ضیق النفس و سعال مزمن را نافع باشد خاصه تخم وی و بیخ وی و چون با عسل بسرشند و لعق کنند، و وی معده را نیکو بود و مغص ریحی را نافع بود و سده بگشاید و زائیدن آسان کند همه حیوانات را، و عسرالبول را و اختناق و درد گرده و مثانه را نافع باشد در ریاح خاصره و حالبین سود دهد، و گویند بدل وی خردل سپید بود و گویند انجدان طیب مثل آن و بسیار از وی مستعمل کردن مضعف جگر باشد و مصلح وی عصارۀ زرشک باشد، (اختیارات بدیعی)
صوری، دمسقیوس سوریایی، داماسکیوس، رجوع به داماسکیوس شود، کریستنسن گوید: در نتیجۀ تعطیل مدرسه فلسفۀ آتن که در 539 میلادی اتفاق افتاد و تعدیاتی که بحکماء کردند هفت تن از فیلسوفان یونان بتیسفون پناه بردند و مورد عنایت خاص خسرو شاهنشاه ایران قرار گرفتند، دمسقیوس از آن جمله است و شش تن دیگر: سنبلیقیوس کیلیکیائی، یولامیوس فروگی، پریسکیانوس لوری، هرمیاس فینیقی، دیوجان فینیقی و ایسیدوروس غزی است، هنگام بازگشت از دربار ایران در عهدنامه ای که خسرو با قیصر روم بست شرط کرد که این فضلا را از بازگشت باوطان خویش منع نکنند، (ایران در زمان ساسانیان چ 1 ص 300، چ 2 ص 450)
(دَرْ)
لغت نامه دهخدا
کلمه ای است یونانی و معنی آن بعربی بلوطالارض باشدو آن گیاهی است سبزرنگ بغایت تلخ. ابتدای استسقا رانافع باشد و آن را کمادریوس هم گویند. (ابن بیطار) (برهان قاطع) (آنندراج). کماذریون. (ناظم الاطباء)
(وُ)
لغت نامه دهخدا
بیونانی دوائی است که آن را مازریون گویند و آن دو قسم است: سیاه و سفید. سیاه آن را خامالاون مالس گویند و بعربی قاتل النمر و خانق النمر خوانند، چه هرگاه پلنگ و یوز آن را بخورند البته بمیرند و سفید آن را خامالاون لوقس گویند. بعضی گویند سپند مصری است. (برهان قاطع) (آنندراج) ، نوعی از سوسمار است که بسریانی آن را حربا گویند و گوشت او سم قاتل است. اگر قدری از آن بخورد کسی دهند درحال بمیرد. بعربی اسدالارض خوانند. (برهان قاطع) (آنندراج). حربایه. پژمره. مارپلاس. آفتاب گردگ. آفتاب پرست. ابوحذر. بوقلمون رجوع به ’حربا’ شود. صاحب برهان قاطع خامالاون را اشتباهاً بمعنی خامالا و خامالیون که مازریون است آورده در صورتی که خامالاون به این معنی نیست. رجوع بحاشیۀ دکتر معین بر برهان قاطع شود
بلغت یونانی مازریون سیاه است و آن دوائی است که بر برص و بهق طلا کنند نافع آید، (برهان قاطع) (آنندراج) (فرهنگ شعوری ج 1 ص 374)
(طِ)
لغت نامه دهخدا
حشیشی باشد و آن را گلی است بنفش رنگ که شیرازیان آن را ماش دارو خوانند. یرقان را سود دارد و آن را کمافیطوس هم گفته اند. (برهان قاطع) (آنندراج). صنوبرالارض. (اختیارات بدیعی)
(اَ)
لغت نامه دهخدا
جمع واژۀ املیس. دشتهای خشک بی گیاه. (از منتهی الارب) (از اقرب الموارد) (از ناظم الاطباء). صحاری عقیم. (از آنندراج). رجوع به املیس شود
(کامادریوس) یونانی بلوت از گیاهان گیاهی است سبز رنگ و بغایت تلخ بلوط الارض
