- بحت
ساده، خالص، محض، صاف، بی درد، بی غش
معنی بحت - جستجوی لغت در جدول جو
- بحت (بَ)
ساده و خالص از هر چیز: یقال عربی بحت، ای محض. و شراب بحت، ای صرف. خیر بحت، ای لیس معه غیره، و مؤنث آن به هاء است و نزد بعضی مثنی ومجموع و مصغر نشود. (منتهی الارب) (از ناظم الاطباء). بی آمیغ و ساده و خالص از هر چیز. (آنندراج). ناب. صافی. بسیط. بی آلایش. ج، بحوت. (ناظم الاطباء) ، یکی از دو نهری که رود نیل را به وجود آورد نیز بدین نام خوانده میشود و نهر دیگر رابحر ازرق یا نیل ازرق گویند. (از قاموس الاعلام ترکی).
- بحر ابی نجم، نام دریاچه ای در حله نزدیک بغداد در ساحل راست فرات. (از قاموس الاعلام ترکی).
- بحر احمر، دریای سرخ. نام دریایی که بین آسیا و آفریقا قرار گرفته و به وسیلۀترعۀ سوئز به دریای مدیترانه و بوسیلۀ باب المندب به خلیج عدن و اقیانوس هند متصل میشود. شمال آن شبه جزیره سینا قرار دارد. این دریا را سابقاً دریای قلزم می گفتند، طول آن 260 هزارگز و عرض بیشتر آن 240 هزارگز است. این دریا را بحرالعرب نیز گفته اند:
از کنار بحر اخضر دیده ام وز خون خویش
از کنار خویش اکنون بحر احمر یافتم.
عطار.
- بحر اخضر، دریای سبز. (آنندراج). و سبز بودن دریافرضی است یا از کثرت عمق سبز مینموده. (غیاث اللغات). دریائی است بجانب شرقی آن چین و بغرب آن یمن و بشمال آن هند و بجنوب آن دریای محیط. طولش دو هزار فرسنگ و عرض آن پانصد فرسنگ، جزائر آباد بسیار دارد یکی از آنها سراندیب است. (غیاث اللغات) (آنندراج). این دریاء پارس طیلسانی است از دریاء بزرگ کی آنرا بحر اخضر خوانند و نیز بحر محیط گویند. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 153) :
درش دشت محشر تنش کان گوهر
دلش بحر اخضر، کفش نهر کوثر.
ناصرخسرو.
چه جسم و طبع تو بردند مایه و ماده
چه بر اثیر و چه بر بحر اخضر آتش و آب.
امیر معزی.
گاو عنبرشکن از طوس به دست آرم لیک
بحراخضر نه به عمان، به خراسان یابم.
خاقانی.
بحر اخضر نیرزد آن قطره
کز سر کلک اسمر اندازد.
خاقانی.
رسم جور از ساقی منصف بنصفی خواستند
بس حیل خوردند و ساغر بحر اخضر ساختند.
خاقانی.
مد و جزر قطره و دریا بهم هر دو یکیست
زانک هریک را مدار از بحر اخضر یافتم.
عطار.
و رجوع به عیون الاخبار ص 82 و الجماهر بیرونی وفهرست اعلام حبیب السیر شود.
- ، کنایه از آسمان است. (شرفنامۀ منیری) (آنندراج).
- بحر ازرق، دریای آسمانی. دریای آبی. یکی از دو شعبه ای است که رود نیل را تشکیل میدهد. (از قاموس الاعلام ترکی).
- بحر اسود، دریائی است معروف. (آنندراج). دریای سیاه. دریائی که بین روسیه و قفقاز و ترکیه و نواحی شرقی اروپا قرار گرفته و از طریق تنگۀ داردانل و بسفر و دریای مرمره به دریای مدیترانه متصل میشود. و رجوع به فهرست اعلام حبیب السیر شود.
- بحر اسود شمالی، دریای شمال. بحر الورنک. بحرالظلمه. دریای برینگ. (یادداشت مؤلف).
- بحر اعظم، دریایی که آفتاب در آن غروب می کند و آب آن دریا گرم و ستبر مانند سیماب است و آن رادریای محیط و دریای اعظم نامند. (شرفنامۀ منیری). حد مشرق این دریا پیوسته است به دریای اوقیانوس مشرقی و مقدار سیکی از خط استوا بر این دریا گذرد و حد شمالی ازین دریا از چین آغاز کند و بر شهرهای هندوستان و شهرهای سند بگذرد و بر حدود کرمان و پارس بگذرد هم چنین بر حدود خوزستان و حدود بصره، و حد جنوبی از این دریا از جبل الطاعن آغاز کند و بر ناحیت زنج بگذرد و بر ناحیت زنگستان و حبشیان رسد و حد مغربی از این دریا خلیجی است که آن گرد همه ناحیت عرب اندر گردد و این دریا را پنج خلیج است: یکی آن خلیج است که از حد حبشه بردارد بسوی مغرب بکشد برابر سودان آن راخلیج بربری خوانند و خلیجی دیگر هم بدین پیوسته برود به ناحیت شمال فرودآید تا حدود مصر و باریک گردد تا آنجا که پهنای او یک میل گردد و آن را خلیج عربی خوانند و خلیج ابله نیز خوانند و خلیج قلزم نیز خوانند و سوم خلیج از حد پارس برگیرد در میانۀ مغرب و شمال بکشد تا آنجا که میان وی و خلیج ابله شانزده منزل بود بر جاده و آن را خلیج عراق خوانند و جای عرب همه اندر میان این دو خلیج است خلیج ابله و خلیج عراق، و چهارم خلیج پارس خوانند از حد پارس برگیرد با پهنای اندک تا به حدود سند. پنجم خلیج از حدود بلاد هند برگیرد خلیجی گردد به ناحیت شمال فرودآید آن را خلیج هندوی خوانند، و هر جایی را ازین دریای اعظم بدان شهر و ناحیت بازخوانند که بدو پیوسته است چونانک در پارس و دریای بصره، و دریای عمان و دریای زنگستان و دریای هند و آنچ بدین ماند، و اندرین دریا معدن همه گوهرهاست کز دریا خیزد، و درازای این دریا هشت هزار میل است و پهناش مختلف است بهر جایی. و اندر این دریا از حد قلزم تا بحد چینستان اندر شبانروزی دوبار مدو جزر باشد، مد آن بود کآب دریا بیفزاید و برتر آیدو جزر آن بود کآب بکاهد و فروتر شود، اندر هیچ دریای دیگر مد و جزر نیست الا به فزودن و کاستن آبها اندررودها. (حدود العالم). و رجوع به فهرست اعلام حبیب السیر چ خیام و المعرب جوالیقی ص 52 شود.
- بحرالاهناب، نام دریای هند است بنزدیکی اورشفین. (از حدود العالم).
- بحرالجزائر، نام دریائی که جزیره های خرد و بزرگ در آنجا نزدیک به یکدیگر است و آن قسمتی از دریای محیط و اوقیانوس ساکن است. کنگ بار. دریابار.
- ، نام دیگر دریای اژه نزدیک یونان در دریای مدیترانه. رجوع به فهرست اعلام ایران باستان پیرنیا شود.
- بحرالروس، بحر طرابزن. دریای سیاه. (نخبهالدهر ص 264).
- بحرالروم، دریای سفید. بحر ابیض. بحر متوسط. دریای مدیترانه. بحرالطنجه. بحر الشام. بحرالمغرب. و رجوع به مدیترانه و رجوع به الجماهر بیرونی ص 213 و 193و 190 و قاموس الاعلام ترکی و القفطی ص 392 شود.
- بحرالزنج، نام دریائی است. (شرفنامۀ منیری). دریای کنار شرقی آفریقا. و رجوع به الجماهر ص 211 و فهرست اعلام حبیب السیر چ خیام ج 4 شود.
- بحرالشام، بحرالروم. دریای مدیترانه. بحر مغرب.
- بحر الصقالبه، دریای شمال. (از الجماهر ص 211).
- بحرالطنجه، بحرالروم. دریای مدیترانه.
- بحرالظلمات، دریای اطلس. (از قاموس الاعلام ترکی).
- بحرالغرائب، نام جزایری یا قسمتی از جنوب دریای آنتیل و نام خود دریا مانند جزیره بر باد و زیرباد که در نزدیکی آنست در غرائب است. (یادداشت مؤلف).
- بحرالغمام، نام دریاچه ای در کاشغر. در عجایب البلدان مسطور است که هرکس به این دریاچه سنگی بیندازد فوراً ابری ظاهر و صدای رعد تولید میشود. (از فرهنگ شعوری). دریایی است از آن سوی کاشغر. کس زهره ندارد که سنگ اندر آن اندازد و اگر کسی چیزی در آن افکند، ابری عظیم برآید و رعدهای صعب. خلقی را هلاک کند. نزدیک وی نباید رفت. (از شرفنامۀ منیری) (از برهان قاطع) (از آنندراج).
- بحرالفارسی، دریای پارس. خلیج فارس. و رجوع به المعرب جوالیقی ص 137 س 5 و بحر پارس شود.
- بحرالقرزم، بحرخزر. دریای قاقم. (از نخبهالدهر دمشقی).
- بحرالقزوین، دریای قزوین. کاسپین. بحر خزر.
- بحرالقلزم، بحرالاحمر. دریای سرخ. رجوع به الجماهر بیرونی و هم چنین کتب جغرافی شود.
- بحر الماس، دریای اعظم است که در آن الماس باشد. (شرفنامۀ منیری).
- بحر المغرب، دریای مدیترانه. (از الجماهر).
- بحرالملح، بحرالمیت. دریاچه ای در فلسطین که آب آن بس شور است و جنبنده در آن نتواند زیست. آب رود اردن در آن ریزد.
- بحرالورنک، بحر برنگ. دریای برنگ. بحرالظلمه، بحر اسود شمالی.
- بحرالهند، دریای هند. اقیانوس هند.
- بحر اندلس، دریائی که کشتی در آن کار نکند الا روز شنبه به وقت غروب آفتاب که ساکن گردد و تا دیگر بار طوفان شدن کشتی از مخاطره گذشته باشد. (برهان قاطع) (آنندراج) (از شرفنامۀ منیری).
- بحر بالتیک، دریای بالتیک. و رجوع به بالتیک شود.
- بحر بنطس، بحر بنت. دریای پنت که قسمتی از دریای سیاه باشد. (از مرآت البلدان). و رجوع به پنت و پونتوس شود.
- بحر بیکران خندق، کنایه از عالم ملکوت و جبروت. (آنندراج) (برهان قاطع).
- بحر پارس، دریای پارس. خلیج پارس. این دریاء پارس طیلسانی است از دریاء بزرگ کی آن را بحر اخضرخوانند و نیز بحر محیط گویند و بلاد چین و سند و هندو عمان و عدن و زنجبار و بصره و دیگر اعمال بر ساحل این دریاست و هر طیلسانی کی از این دریا در ولایتی آمده ست آن را بدان ولایت بازخوانند چون دریاء پارس و دریاء بصره و مانند این، ازین جهت این طیلسان را دریاء پارس می گویند. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 153).
- بحر چگل، دریاچه ای است در ترکستان منسوب به شهری که آن را چگل می گویند. (آنندراج) (برهان قاطع).
- بحر چین، دریای چین. قسمتی از اقیانوس کبیر که مجاور چین است:
کوس و غبار سپاه، طوطی و صحرای هند
خنجر و خون سپاه، آینه و بحر چین.
خاقانی.
و رجوع به فهرست حبیب السیر ج 4 و لغات تاریخیه وجغرافیۀ ترکی شود.
- بحر خزر، دریای خزر. دریاچه ای بزرگ که میان ایران و روسیه قرار داردو آن را به اعتبار ساکنان قدیم غربی آن خزر گویند. دریای کاسپین. دریای قزوین. دریای طبرستان. دریای آبسکون. بحر گیلان. بحر گرگان. بحر باب الابواب. آق دریا. زراه اکفوده. خزروان. خزران. دریای هشترخان. و رجوع به معجم البلدان و جهانگشای جوینی ص 233 و تاریخ گزیده ص 445 و 457 و فهرست اعلام ایران باستان پیرنیا، و فهرست مازندران و استرآباد رابینو و مرآت البلدان ص 163 و فهرست اعلام حبیب السیر، و هم چنین رجوع به خزر شود.
- بحر خوارزم، دریاچۀ خوارزم. بحیرۀ خوارزم. (دمشقی). دریاچه ای است که آب آموی در آن جمع شود. سیردریا وآمودریا درین دریاچه ریزند. دریایی است کوچک. (شرفنامۀ منیری). نام دریاچه ای است در سه روزۀ خوارزم که آب آمو آنجا جمع میشود و محیط آن صد فرسنگ است. (برهان قاطع) (آنندراج).
- بحر دمان، دریای مواج و متلاطم و توفنده:
که من عاشقیم چو بحر دمان
ازو بر شده موج تا آسمان.
فردوسی.
- بحر دمان زیبق عمل، کنایه از ابری که تقاطر کند (برهان قاطع). ابر که تقاطر کند. (آنندراج).
- بحر رومی، دریای روم. بحرالروم:
و ز بهر خز و بز و خورش های چرب و نرم
گاهی به بحر رومی و گاهی به کوه غور.
ناصرخسرو.
- بحر زنج، بحر زنگ. دریای زنگبار است. گویند هرکه از آن آب بخورد جرب بهم رساند. بحر هند است که زنگ در جنوب و هند در شمال آن است. (معجم البلدان).
- بحر سفید، دریایی در شمال روسیه نزدیک قطب شمال.
- بحر سقسین، بحرالقرم. کارنج. بحر قبجق. (دمشقی). بحر خزر.
- بحر سیاه، دریای سیاه که بین روسیه و ترکیه و ممالک شرقی اروپا واقع است و از طریق تنگۀ مرمر به دریای مدیترانه راه دارد. بحر اسود.
- بحر طبرستان، دریای خزر. (ازالجماهر ص 211 و حبیب السیر و ابن خلدون).
- بحر طرابزون، بحرالروس. دریای سیاه.
- بحر عمان، دریایی که در جنوب ایران قرار دارد و سواحل مکران و بلوچستان را در بر گرفته است و قسمتی از دریای عظیم هند است. دریائی است عظیم، در آن لؤلؤ بود. و عمان نام قصبه ای است بر کنار دریا که آنرا صحار گفتندی. (شرفنامۀ منیری). دریای محیط و بحر اعظم. و نیز نام شهری است بر کنارۀ دریا. (آنندراج).
- بحر فارس، دریای پارس. خلیج پارس. و رجوع به عیون الاخبار ج 3 ص 35 و الجماهر ص 142 و قاموس الاعلام ترکی، و فهرست اعلام حبیب السیر، و دریای فارس شود.
- بحر قلزم، شعبه ای است از بحر هند. دریای احمر که اوقیانوس هند را به بحرالروم پیوندد و دو سر آن باب المندب و ترعۀ سوئز است. بحر یمن. بحر عدن. بحر موسی. و رجوع به قلزم شود.
- بحر متوسط، بحرالروم. دریای مدیترانه. بحر شام. بحر متوسط شامی.
- بحر محیط، نام دریایی است به مغرب بی منتها. (آنندراج). این دریاء پارس طیلسانی است از دریاء بزرگ کی آن را بحر اخضر خوانند و بحر محیط نیز گویند. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 152) :
پایه و مایه گرفت هم کف و هم جام او
پایۀ بحر محیط مایۀ حوض جنان.
خاقانی.
این پرده گرنه بحر محیط است پس چرا
اصداف ملک را گهر اندر نهان اوست.
خاقانی.
مردی به لب بحر محیط از حد مغرب
سر شانه همی کرد و یکی موی بیفکند.
خاقانی.
- ، فلک را نیز گفته اند.
- بحر معلق، کنایه ازآسمان است. (انجمن آرای ناصری) (آنندراج) (غیاث اللغات).
- بحر مغرب، دریای مدیترانه. بحرالشام. بحرالشامی. بحرالروم. و رجوع به مدیترانه شود.
- بحر موسی، بحر قلزم. دریای احمر. بدان مناسبت که موسی با قوم از آن گذشتند.
- بحر نهنگ آثار، کنایه از تیغ و شمشیر آبدار است. (برهان قاطع) (آنندراج).
- بحر نهنگ آسا، کنایه از شمشیر است. (انجمن آرای ناصری).
- بحر وسیع، کنایه از دست مردمان صاحب همت. (انجمن آرای ناصری) (برهان قاطع).
- ، کنایه از فلک. (آنندراج) (برهان قاطع).
- بحر هند، دریای هند. اوقیانوس هند.
- بحر یمن، بحر قلزم. دریای احمر. از آن جهت که مجاور یمن است. و رجوع به مجمل التواریخ و القصص ص 478 شود.
- بنات بحر، ابرهای تنک که دراول تابستان متکون شود. (منتهی الارب). و صواب به خاء معجمه است. (منتهی الارب) (از آنندراج).
، اسم یاقوت. (الجماهربیرونی ص 56) ، اسم زمرد. (الجماهر بیرونی ص 165) ، جوی بزرگ. (غیاث اللغات) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (منتهی الارب). رود که آب دائم دارد چون نیل و دجله و فرات. (یادداشت مؤلف) ، آب شور. (مهذب الاسماء) (آنندراج). آب، به معنی کاروان کشتی و جهاز ظاهراً مصطلح اهل بنگاله و غیره است و در فارسی نیز آمده. فرج اﷲ شوشتری گوید:
به غیرسینۀ دریادلان نگنجد عشق
برای بحر خدا آفرید دریا را.
(از آنندراج).
، قعر رحم. (بحر الجواهر). بن رحم. (مهذب الاسماء). تک زهدان. (منتهی الارب) (آنندراج) ، زمین باکشت. (آنندراج) ، اسب نیک رو. (مهذب الاسماء). اسب فراخ گام. (منتهی الارب) (آنندراج). و منه قول النبی (ع) فی مندوب فرس ابی طلحه ان وجدناه لبحراً. (از منتهی الارب) ، سواد شهر. (مهذب الاسماء) ، فراخی. وسعت. (منتهی الارب). متوسع در چیزی چون علم و مانند آن: فلان بحری است. بحر رحمت الهی. (یادداشت مؤلف) ، مرد کریم و بسیار علم. (منتهی الارب) (آنندراج).
- بحر الحفظ، لقب جاحظ.
- بحردل، بخشنده. کریم:
ابرکفا از کرم نیست چو تو یک جواد
بحردلا بر سخن نیست چو من یک سوار.
خاقانی.
- بحر کرم، با جود و سخی. باعطا. مرد کریم. (انجمن آرای ناصری).
، مجازاً وزن شعر، به مشابهت آنکه همچنان دریا مشتمل است بر انواع جواهر، نباتات و حیوانات. بحر عروض. نام جنسی از اجناس شعر است و چون هریک در اشتمال بر اوزان مختلف و انواع متفاوت سعتی و کثرتی دارد آن را بحر خوانده اند. (از المعجم فی معاییر اشعار العجم). به اصطلاح عروض وزن شعر و جمع آن بحور است و عدد بحور شعر نوزده است به این تفصیل: طویل، مدید، بسیط، وافر، کامل، هزج، رجز، رمل، منسرح، مضارع، مقتضب، مجتث، سریع، جدید، قریب، خفیف، مشاکل، متقارب، متدارک. (ناظم الاطباء) (غیاث اللغات). و رجوع به ذیل هر یک از این کلمات و المعجم فی معاییر اشعار العجم چ مدرس رضوی ص 68 ببعد شود
- بحر ابی نجم، نام دریاچه ای در حله نزدیک بغداد در ساحل راست فرات. (از قاموس الاعلام ترکی).
- بحر احمر، دریای سرخ. نام دریایی که بین آسیا و آفریقا قرار گرفته و به وسیلۀترعۀ سوئز به دریای مدیترانه و بوسیلۀ باب المندب به خلیج عدن و اقیانوس هند متصل میشود. شمال آن شبه جزیره سینا قرار دارد. این دریا را سابقاً دریای قلزم می گفتند، طول آن 260 هزارگز و عرض بیشتر آن 240 هزارگز است. این دریا را بحرالعرب نیز گفته اند:
از کنار بحر اخضر دیده ام وز خون خویش
از کنار خویش اکنون بحر احمر یافتم.
عطار.
- بحر اخضر، دریای سبز. (آنندراج). و سبز بودن دریافرضی است یا از کثرت عمق سبز مینموده. (غیاث اللغات). دریائی است بجانب شرقی آن چین و بغرب آن یمن و بشمال آن هند و بجنوب آن دریای محیط. طولش دو هزار فرسنگ و عرض آن پانصد فرسنگ، جزائر آباد بسیار دارد یکی از آنها سراندیب است. (غیاث اللغات) (آنندراج). این دریاء پارس طیلسانی است از دریاء بزرگ کی آنرا بحر اخضر خوانند و نیز بحر محیط گویند. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 153) :
درش دشت محشر تنش کان گوهر
دلش بحر اخضر، کفش نهر کوثر.
ناصرخسرو.
چه جسم و طبع تو بردند مایه و ماده
چه بر اثیر و چه بر بحر اخضر آتش و آب.
امیر معزی.
گاو عنبرشکن از طوس به دست آرم لیک
بحراخضر نه به عمان، به خراسان یابم.
خاقانی.
بحر اخضر نیرزد آن قطره
کز سر کلک اسمر اندازد.
خاقانی.
رسم جور از ساقی منصف بنصفی خواستند
بس حیل خوردند و ساغر بحر اخضر ساختند.
خاقانی.
مد و جزر قطره و دریا بهم هر دو یکیست
زانک هریک را مدار از بحر اخضر یافتم.
عطار.
و رجوع به عیون الاخبار ص 82 و الجماهر بیرونی وفهرست اعلام حبیب السیر شود.
- ، کنایه از آسمان است. (شرفنامۀ منیری) (آنندراج).
- بحر ازرق، دریای آسمانی. دریای آبی. یکی از دو شعبه ای است که رود نیل را تشکیل میدهد. (از قاموس الاعلام ترکی).
- بحر اسود، دریائی است معروف. (آنندراج). دریای سیاه. دریائی که بین روسیه و قفقاز و ترکیه و نواحی شرقی اروپا قرار گرفته و از طریق تنگۀ داردانل و بسفر و دریای مرمره به دریای مدیترانه متصل میشود. و رجوع به فهرست اعلام حبیب السیر شود.
- بحر اسود شمالی، دریای شمال. بحر الورنک. بحرالظلمه. دریای برینگ. (یادداشت مؤلف).
- بحر اعظم، دریایی که آفتاب در آن غروب می کند و آب آن دریا گرم و ستبر مانند سیماب است و آن رادریای محیط و دریای اعظم نامند. (شرفنامۀ منیری). حد مشرق این دریا پیوسته است به دریای اوقیانوس مشرقی و مقدار سیکی از خط استوا بر این دریا گذرد و حد شمالی ازین دریا از چین آغاز کند و بر شهرهای هندوستان و شهرهای سند بگذرد و بر حدود کرمان و پارس بگذرد هم چنین بر حدود خوزستان و حدود بصره، و حد جنوبی از این دریا از جبل الطاعن آغاز کند و بر ناحیت زنج بگذرد و بر ناحیت زنگستان و حبشیان رسد و حد مغربی از این دریا خلیجی است که آن گرد همه ناحیت عرب اندر گردد و این دریا را پنج خلیج است: یکی آن خلیج است که از حد حبشه بردارد بسوی مغرب بکشد برابر سودان آن راخلیج بربری خوانند و خلیجی دیگر هم بدین پیوسته برود به ناحیت شمال فرودآید تا حدود مصر و باریک گردد تا آنجا که پهنای او یک میل گردد و آن را خلیج عربی خوانند و خلیج ابله نیز خوانند و خلیج قلزم نیز خوانند و سوم خلیج از حد پارس برگیرد در میانۀ مغرب و شمال بکشد تا آنجا که میان وی و خلیج ابله شانزده منزل بود بر جاده و آن را خلیج عراق خوانند و جای عرب همه اندر میان این دو خلیج است خلیج ابله و خلیج عراق، و چهارم خلیج پارس خوانند از حد پارس برگیرد با پهنای اندک تا به حدود سند. پنجم خلیج از حدود بلاد هند برگیرد خلیجی گردد به ناحیت شمال فرودآید آن را خلیج هندوی خوانند، و هر جایی را ازین دریای اعظم بدان شهر و ناحیت بازخوانند که بدو پیوسته است چونانک در پارس و دریای بصره، و دریای عمان و دریای زنگستان و دریای هند و آنچ بدین ماند، و اندرین دریا معدن همه گوهرهاست کز دریا خیزد، و درازای این دریا هشت هزار میل است و پهناش مختلف است بهر جایی. و اندر این دریا از حد قلزم تا بحد چینستان اندر شبانروزی دوبار مدو جزر باشد، مد آن بود کآب دریا بیفزاید و برتر آیدو جزر آن بود کآب بکاهد و فروتر شود، اندر هیچ دریای دیگر مد و جزر نیست الا به فزودن و کاستن آبها اندررودها. (حدود العالم). و رجوع به فهرست اعلام حبیب السیر چ خیام و المعرب جوالیقی ص 52 شود.
- بحرالاهناب، نام دریای هند است بنزدیکی اورشفین. (از حدود العالم).
- بحرالجزائر، نام دریائی که جزیره های خرد و بزرگ در آنجا نزدیک به یکدیگر است و آن قسمتی از دریای محیط و اوقیانوس ساکن است. کنگ بار. دریابار.
- ، نام دیگر دریای اژه نزدیک یونان در دریای مدیترانه. رجوع به فهرست اعلام ایران باستان پیرنیا شود.
- بحرالروس، بحر طرابزن. دریای سیاه. (نخبهالدهر ص 264).
- بحرالروم، دریای سفید. بحر ابیض. بحر متوسط. دریای مدیترانه. بحرالطنجه. بحر الشام. بحرالمغرب. و رجوع به مدیترانه و رجوع به الجماهر بیرونی ص 213 و 193و 190 و قاموس الاعلام ترکی و القفطی ص 392 شود.
- بحرالزنج، نام دریائی است. (شرفنامۀ منیری). دریای کنار شرقی آفریقا. و رجوع به الجماهر ص 211 و فهرست اعلام حبیب السیر چ خیام ج 4 شود.
- بحرالشام، بحرالروم. دریای مدیترانه. بحر مغرب.
- بحر الصقالبه، دریای شمال. (از الجماهر ص 211).
- بحرالطنجه، بحرالروم. دریای مدیترانه.
- بحرالظلمات، دریای اطلس. (از قاموس الاعلام ترکی).
- بحرالغرائب، نام جزایری یا قسمتی از جنوب دریای آنتیل و نام خود دریا مانند جزیره بر باد و زیرباد که در نزدیکی آنست در غرائب است. (یادداشت مؤلف).
- بحرالغمام، نام دریاچه ای در کاشغر. در عجایب البلدان مسطور است که هرکس به این دریاچه سنگی بیندازد فوراً ابری ظاهر و صدای رعد تولید میشود. (از فرهنگ شعوری). دریایی است از آن سوی کاشغر. کس زهره ندارد که سنگ اندر آن اندازد و اگر کسی چیزی در آن افکند، ابری عظیم برآید و رعدهای صعب. خلقی را هلاک کند. نزدیک وی نباید رفت. (از شرفنامۀ منیری) (از برهان قاطع) (از آنندراج).
- بحرالفارسی، دریای پارس. خلیج فارس. و رجوع به المعرب جوالیقی ص 137 س 5 و بحر پارس شود.
- بحرالقرزم، بحرخزر. دریای قاقم. (از نخبهالدهر دمشقی).
- بحرالقزوین، دریای قزوین. کاسپین. بحر خزر.
- بحرالقلزم، بحرالاحمر. دریای سرخ. رجوع به الجماهر بیرونی و هم چنین کتب جغرافی شود.
- بحر الماس، دریای اعظم است که در آن الماس باشد. (شرفنامۀ منیری).
- بحر المغرب، دریای مدیترانه. (از الجماهر).
- بحرالملح، بحرالمیت. دریاچه ای در فلسطین که آب آن بس شور است و جنبنده در آن نتواند زیست. آب رود اردن در آن ریزد.
- بحرالورنک، بحر برنگ. دریای برنگ. بحرالظلمه، بحر اسود شمالی.
- بحرالهند، دریای هند. اقیانوس هند.
- بحر اندلس، دریائی که کشتی در آن کار نکند الا روز شنبه به وقت غروب آفتاب که ساکن گردد و تا دیگر بار طوفان شدن کشتی از مخاطره گذشته باشد. (برهان قاطع) (آنندراج) (از شرفنامۀ منیری).
- بحر بالتیک، دریای بالتیک. و رجوع به بالتیک شود.
- بحر بنطس، بحر بنت. دریای پنت که قسمتی از دریای سیاه باشد. (از مرآت البلدان). و رجوع به پنت و پونتوس شود.
- بحر بیکران خندق، کنایه از عالم ملکوت و جبروت. (آنندراج) (برهان قاطع).
- بحر پارس، دریای پارس. خلیج پارس. این دریاء پارس طیلسانی است از دریاء بزرگ کی آن را بحر اخضرخوانند و نیز بحر محیط گویند و بلاد چین و سند و هندو عمان و عدن و زنجبار و بصره و دیگر اعمال بر ساحل این دریاست و هر طیلسانی کی از این دریا در ولایتی آمده ست آن را بدان ولایت بازخوانند چون دریاء پارس و دریاء بصره و مانند این، ازین جهت این طیلسان را دریاء پارس می گویند. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 153).
- بحر چگل، دریاچه ای است در ترکستان منسوب به شهری که آن را چگل می گویند. (آنندراج) (برهان قاطع).
- بحر چین، دریای چین. قسمتی از اقیانوس کبیر که مجاور چین است:
کوس و غبار سپاه، طوطی و صحرای هند
خنجر و خون سپاه، آینه و بحر چین.
خاقانی.
و رجوع به فهرست حبیب السیر ج 4 و لغات تاریخیه وجغرافیۀ ترکی شود.
- بحر خزر، دریای خزر. دریاچه ای بزرگ که میان ایران و روسیه قرار داردو آن را به اعتبار ساکنان قدیم غربی آن خزر گویند. دریای کاسپین. دریای قزوین. دریای طبرستان. دریای آبسکون. بحر گیلان. بحر گرگان. بحر باب الابواب. آق دریا. زراه اکفوده. خزروان. خزران. دریای هشترخان. و رجوع به معجم البلدان و جهانگشای جوینی ص 233 و تاریخ گزیده ص 445 و 457 و فهرست اعلام ایران باستان پیرنیا، و فهرست مازندران و استرآباد رابینو و مرآت البلدان ص 163 و فهرست اعلام حبیب السیر، و هم چنین رجوع به خزر شود.
- بحر خوارزم، دریاچۀ خوارزم. بحیرۀ خوارزم. (دمشقی). دریاچه ای است که آب آموی در آن جمع شود. سیردریا وآمودریا درین دریاچه ریزند. دریایی است کوچک. (شرفنامۀ منیری). نام دریاچه ای است در سه روزۀ خوارزم که آب آمو آنجا جمع میشود و محیط آن صد فرسنگ است. (برهان قاطع) (آنندراج).
- بحر دمان، دریای مواج و متلاطم و توفنده:
که من عاشقیم چو بحر دمان
ازو بر شده موج تا آسمان.
فردوسی.
- بحر دمان زیبق عمل، کنایه از ابری که تقاطر کند (برهان قاطع). ابر که تقاطر کند. (آنندراج).
- بحر رومی، دریای روم. بحرالروم:
و ز بهر خز و بز و خورش های چرب و نرم
گاهی به بحر رومی و گاهی به کوه غور.
ناصرخسرو.
- بحر زنج، بحر زنگ. دریای زنگبار است. گویند هرکه از آن آب بخورد جرب بهم رساند. بحر هند است که زنگ در جنوب و هند در شمال آن است. (معجم البلدان).
- بحر سفید، دریایی در شمال روسیه نزدیک قطب شمال.
- بحر سقسین، بحرالقرم. کارنج. بحر قبجق. (دمشقی). بحر خزر.
- بحر سیاه، دریای سیاه که بین روسیه و ترکیه و ممالک شرقی اروپا واقع است و از طریق تنگۀ مرمر به دریای مدیترانه راه دارد. بحر اسود.
- بحر طبرستان، دریای خزر. (ازالجماهر ص 211 و حبیب السیر و ابن خلدون).
- بحر طرابزون، بحرالروس. دریای سیاه.
- بحر عمان، دریایی که در جنوب ایران قرار دارد و سواحل مکران و بلوچستان را در بر گرفته است و قسمتی از دریای عظیم هند است. دریائی است عظیم، در آن لؤلؤ بود. و عمان نام قصبه ای است بر کنار دریا که آنرا صحار گفتندی. (شرفنامۀ منیری). دریای محیط و بحر اعظم. و نیز نام شهری است بر کنارۀ دریا. (آنندراج).
- بحر فارس، دریای پارس. خلیج پارس. و رجوع به عیون الاخبار ج 3 ص 35 و الجماهر ص 142 و قاموس الاعلام ترکی، و فهرست اعلام حبیب السیر، و دریای فارس شود.
- بحر قلزم، شعبه ای است از بحر هند. دریای احمر که اوقیانوس هند را به بحرالروم پیوندد و دو سر آن باب المندب و ترعۀ سوئز است. بحر یمن. بحر عدن. بحر موسی. و رجوع به قلزم شود.
- بحر متوسط، بحرالروم. دریای مدیترانه. بحر شام. بحر متوسط شامی.
- بحر محیط، نام دریایی است به مغرب بی منتها. (آنندراج). این دریاء پارس طیلسانی است از دریاء بزرگ کی آن را بحر اخضر خوانند و بحر محیط نیز گویند. (فارسنامۀ ابن البلخی ص 152) :
پایه و مایه گرفت هم کف و هم جام او
پایۀ بحر محیط مایۀ حوض جنان.
خاقانی.
این پرده گرنه بحر محیط است پس چرا
اصداف ملک را گهر اندر نهان اوست.
خاقانی.
مردی به لب بحر محیط از حد مغرب
سر شانه همی کرد و یکی موی بیفکند.
خاقانی.
- ، فلک را نیز گفته اند.
- بحر معلق، کنایه ازآسمان است. (انجمن آرای ناصری) (آنندراج) (غیاث اللغات).
- بحر مغرب، دریای مدیترانه. بحرالشام. بحرالشامی. بحرالروم. و رجوع به مدیترانه شود.
- بحر موسی، بحر قلزم. دریای احمر. بدان مناسبت که موسی با قوم از آن گذشتند.
- بحر نهنگ آثار، کنایه از تیغ و شمشیر آبدار است. (برهان قاطع) (آنندراج).
- بحر نهنگ آسا، کنایه از شمشیر است. (انجمن آرای ناصری).
- بحر وسیع، کنایه از دست مردمان صاحب همت. (انجمن آرای ناصری) (برهان قاطع).
- ، کنایه از فلک. (آنندراج) (برهان قاطع).
- بحر هند، دریای هند. اوقیانوس هند.
- بحر یمن، بحر قلزم. دریای احمر. از آن جهت که مجاور یمن است. و رجوع به مجمل التواریخ و القصص ص 478 شود.
- بنات بحر، ابرهای تنک که دراول تابستان متکون شود. (منتهی الارب). و صواب به خاء معجمه است. (منتهی الارب) (از آنندراج).
، اسم یاقوت. (الجماهربیرونی ص 56) ، اسم زمرد. (الجماهر بیرونی ص 165) ، جوی بزرگ. (غیاث اللغات) (ناظم الاطباء) (آنندراج) (منتهی الارب). رود که آب دائم دارد چون نیل و دجله و فرات. (یادداشت مؤلف) ، آب شور. (مهذب الاسماء) (آنندراج). آب، به معنی کاروان کشتی و جهاز ظاهراً مصطلح اهل بنگاله و غیره است و در فارسی نیز آمده. فرج اﷲ شوشتری گوید:
به غیرسینۀ دریادلان نگنجد عشق
برای بحر خدا آفرید دریا را.
(از آنندراج).
، قعر رحم. (بحر الجواهر). بن رحم. (مهذب الاسماء). تک زهدان. (منتهی الارب) (آنندراج) ، زمین باکشت. (آنندراج) ، اسب نیک رو. (مهذب الاسماء). اسب فراخ گام. (منتهی الارب) (آنندراج). و منه قول النبی (ع) فی مندوب فرس ابی طلحه ان وجدناه لبحراً. (از منتهی الارب) ، سواد شهر. (مهذب الاسماء) ، فراخی. وسعت. (منتهی الارب). متوسع در چیزی چون علم و مانند آن: فلان بحری است. بحر رحمت الهی. (یادداشت مؤلف) ، مرد کریم و بسیار علم. (منتهی الارب) (آنندراج).
- بحر الحفظ، لقب جاحظ.
- بحردل، بخشنده. کریم:
ابرکفا از کرم نیست چو تو یک جواد
بحردلا بر سخن نیست چو من یک سوار.
خاقانی.
- بحر کرم، با جود و سخی. باعطا. مرد کریم. (انجمن آرای ناصری).
، مجازاً وزن شعر، به مشابهت آنکه همچنان دریا مشتمل است بر انواع جواهر، نباتات و حیوانات. بحر عروض. نام جنسی از اجناس شعر است و چون هریک در اشتمال بر اوزان مختلف و انواع متفاوت سعتی و کثرتی دارد آن را بحر خوانده اند. (از المعجم فی معاییر اشعار العجم). به اصطلاح عروض وزن شعر و جمع آن بحور است و عدد بحور شعر نوزده است به این تفصیل: طویل، مدید، بسیط، وافر، کامل، هزج، رجز، رمل، منسرح، مضارع، مقتضب، مجتث، سریع، جدید، قریب، خفیف، مشاکل، متقارب، متدارک. (ناظم الاطباء) (غیاث اللغات). و رجوع به ذیل هر یک از این کلمات و المعجم فی معاییر اشعار العجم چ مدرس رضوی ص 68 ببعد شود
- بحت (بَ)
محمد بن علی بن بحت. محدثی بوده است. (آنندراج) (منتهی الارب). محدّث در اصطلاح علم حدیث، به شخصی گفته می شود که احادیث پیامبر اسلام (ص) را روایت، حفظ، بررسی و نقل می کند. این فرد معمولاً با دقت فراوان، سلسله اسناد را بررسی می کند تا از صحت روایت اطمینان حاصل شود. محدثان نقش بسیار مهمی در ثبت و حفظ سنت نبوی ایفا کرده اند و بدون تلاش های آنان، منابع اصلی دین اسلام دچار تحریف می شد.
- بحت
بی غل وغش، بی درد
- بحت ((بَ))
ناب، ساده، ویژه
- بحت
تمام عیار، خالص، سره، کامل
متضاد: ناسره، ناخالص
متضاد: ناسره، ناخالص
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
ابن قبیصه. برادرزادۀ مهلب بن ابی صفره که فرمانروائی ایالت مرو یافت. و رجوع به تاریخ بیهق ص 85 شود، موضعی به ناحیه فرع حجاز. (منتهی الارب) :
سپاهی ز رومی و از پارسی
ز بحران و از کردو از قادسی.
فردوسی.
و رجوع به بحرین شود
سپاهی ز رومی و از پارسی
ز بحران و از کردو از قادسی.
فردوسی.
و رجوع به بحرین شود
(بَ تَ)
لغت نامه دهخدا
تأنیث بحت. و بحت نزد بعضی مثنی و مجموع و مصغر نشود. (منتهی الارب). عربیه بحته. (ناظم الاطباء). رجوع به بحت شود
(بُ تُ)
لغت نامه دهخدا
کوتاه گرداندام. (آنندراج) (منتهی الارب) (ناظم الاطباء). خپله. ج، بحاتر. مردمان کوتاه. (مهذب الاسماء) ، عبارت از کشتی است. (غیاث اللغات) (آنندراج)
(بُ تُ)
لغت نامه دهخدا
قبیله ای است. (مهذب الاسماء). نام پدر قبیله ای از طی که پسر عتودبن عنیز است و از آن قبیله است ابوعبادۀ شاعر. (منتهی الارب) ، نام قریه ای به دو فرسنگی مشهد. (یادداشت مؤلف)
ضبطی یا تصحیفی از کلمه بختگان نام دریاچه ای در فارس. رجوع به بختگان و فهرست فارسنامه ابن البلخی شود
(بُ تُ)
لغت نامه دهخدا
منسوب است به بحتر که بطنی است از طی. (الانساب سمعانی). منسوب است به بحتر که پدر قبیله ای از طی بود. (غیاث اللغات)
(بُ تُ)
لغت نامه دهخدا
ابوعباده. ولیدبن عبید طائی متوفی بسال 284 هجری قمری او راست دیوانی معروف که ابوبکر صولی و علی بن حمزۀ اصفهانی آن را مرتب کرده اند، اولی بر حروف و دومی بر اقسام. او بسال 205 هجری قمری در یکی از قراء منبج حلب تولد یافت و پس از تحصیل و کسب علوم به عراق مهاجرت کرد و مدتی در بغداد زیست و متوکل علی الله خلیفه و فتح بن خاقان را مدح گفت، پس به شام بازگشت. او پیشرفت خود را در نتیجۀ تشویق ابوتمام شاعر می دانسته است. بحتری دراواخر عمر به منبج بازگشت و در همانجا بسال 284 هجری قمری درگذشت. برخی نیز مرگ او را در حلب دانسته اند. بعد از مرگش، اشعار او را ابوبکر صولی جمعآوری نمود و بر طبق حروف هجائی مرتب ساخت. آثار او عبارت است از حماسه ای که برای فتح بن خاقان جمعآوری نموده و در آن اشعار پانصد شاعر را توان دید، و دیوان بحتری که بچاپ رسیده است. (از معجم المطبوعات). بحتری قصیده ای در مدح ایرانیان در باب مدائن دارد که بسیار فصیح و باشکوه است و ترجمه آن نیز هست و در امثال و حکم اصل قصیده و ترجمه آن نقل شده. (امثال و حکم ص 1542 و 1677). و رجوع به اعلام زرکلی ج 1 ص 139 و ج 3 ص 1138، و التفهیم ص 271، و ایران باستان پیرنیا ص 2559 و سبک شناسی بهار ج 3 ص 128 و فهرست اعلام العقد الفرید و ضحی الاسلام ص 199 و تتمۀ صوان الحکمه ص 105 و تاریخ بیهقی ص 273 و 615 وقاموس الاعلام ترکی و ابن خلکان ج 2 ص 308 و آثار الباقیۀ بیرونی ص 32 و الجماهر بیرونی ص 25، 40، 117، 120، 121، 153، 181 و فهرست اعلام خاندان نوبختی اقبال و مافروخی ص 11، 51، 56، 75، 81، 83 و 109و شدالازار ص 223 و تاریخ الخلفاء ص 233 و 250 و معجم الادباء ج 1 ص 19، 81، 153، 234، 273، 407 و المعرب جوالیقی ص 67 و 325 و ایران در زمان ساسانیان ص 275 و نزهه القلوب ج 3 ص 44 و لباب الالباب ص 96 شود:
بخوان هر دو دیوان من تا ببینی
یکی گشته با عنصری بحتری را.
ناصرخسرو
بخوان هر دو دیوان من تا ببینی
یکی گشته با عنصری بحتری را.
ناصرخسرو
این واژه راعمید در پیوند باحلال تازی دانسته محمد معین آن را در فرهنگ فارسی خود نیاورده واژه نامه های تازی به گفته فراهم آورنده غیاث هیچ یک این واژه رانیاورده اند و به درستی نیز نشان داده است که این واژه همان بهل پارسی برابربا} رها کن و بگذر {است بهل
